Της Ελεάνας Ελευθερίου
Ειδικός ψυχικής υγείας, σεξολόγος, υπεύθυνη της Εταιρείας Μελέτης Ανθρώπινης Σεξουαλικότητας
1. Από ποια ηλικία το παιδί έχει ιδιωτικές στιγμές στην τουαλέτα;
Από την ηλικία των 5 ετών περίπου καλό είναι να κατανοήσει ότι η τουαλέτα αποτελεί προσωπικό χώρο, τον οποίο δεν πρέπει να μοιράζεται με κανένα. Πρέπει να μάθει να κάνει μπάνιο και να φροντίζει την προσωπική του υγιεινή μόνο του. Φυσικά ό,τι ισχύει για τους ενηλίκους ισχύει και για το παιδί: πάντα χτυπάμε για να μπούμε όταν η πόρτα είναι κλειστή. Μια διακριτική αρχική επίβλεψη για να είμαστε ήσυχοι, η αποθήκευση αιχμηρών και επικίνδυνων αντικειμένων σε χώρους μη προσβάσιμους από το παιδί και μια απλή ερώτηση του τύπου «όλα εντάξει;», που εφόσον απαντηθεί καταφατικά δε χρειάζεται να επαναλαμβάνεται συνεχώς, αρκούν και για να είμαστε εμείς ήσυχοι και το παιδί να μην αισθάνεται ότι το κατασκοπεύουμε ή το θεωρούμε ανίκανο να διεκπεραιώσει απλά ζητήματα.
2. Δυο αδέρφια διαφορετικού φύλου μπορούν να μοιράζονται το ίδιο δωμάτιο;
Τα παιδιά διαφορετικού φύλου καλό είναι να έχουν από την αρχή ξεχωριστά δωμάτια. Αυτό θα συνδράμει στην αυτονομία και στην ανεξαρτησία τους, ενώ θα αποτρέψει τυχόν προβλήματα με τον ερχομό του δεύτερου παιδιού (το πρώτο δε θα αισθανθεί ότι δέχεται εισβολέα στον προσωπικό του χώρο). Πάντως, τα αδέρφια μέχρι την ηλικία των 3-4 ετών μπορούν να μοιράζονται τον ίδιο χώρο.
3. Πώς αντιδρούμε όταν το παιδί αυτοϊκανοποιείται;
Η αυτοϊκανοποίηση στα παιδιά είναι μια απόλυτα φυσιολογική και αναμενόμενη σεξουαλική έκφραση και συνήθως περιλαμβάνει ενασχόληση με τα γεννητικά όργανα και τις ερωτογόνες περιοχές του σώματός τους (π.χ. θηλές). Όταν βρεθούμε μπροστά σε μια σκηνή ενεργής σεξουαλικής έκφρασης του παιδιού, δεν πρέπει να αντιδράσουμε, να δείξουμε έκπληξη, απορία, επιδοκιμασία ή αποδοκιμασία. Η επίπληξη, η τιμωρία, η παρατήρηση, ο χλευασμός και η διακωμώδηση είναι απαγορευτικές συμπεριφορές για τους γονείς. Εάν το παιδί δεν περιορίζει την ενασχόληση με τα γεννητικά του όργανα στο δωμάτιό του, πρέπει να μεριμνήσουμε ώστε να κατανοήσει πως πρόκειται για μια προσωπική υπόθεση και δεν μπορεί να ασχολείται με τις εν λόγω περιοχές του σώματός του σε κοινή ή δημόσια θέα —χωρίς βέβαια να το εμποτίσουμε με συναισθήματα ντροπής και ενοχής σαν να πράττει κάτι κακό.
4. Μπορούμε να εμφανιζόμαστε γυμνοί μπροστά στο παιδί;
Καλύτερα όχι, για να αποφύγουμε την πιθανότητα να επηρεαστεί αρνητικά η ψυχοσεξουαλική του ανάπτυξη, κυρίως όταν αναφερόμαστε στη σχέση μητέρας-γιου και πατέρα-κόρης. Εάν απλά τύχει, δεν υπάρχει λόγος πανικού και το παιδί δεν πρέπει να αντιληφθεί ότι ντραπήκαμε ή νιώσαμε αμήχανα. Οι φυσιολογικές αντιδράσεις (σαν να μην έχει συμβεί τίποτα) είναι πάντα οι πιο επιτυχείς. Αν δεχτούμε ερωτήσεις, τις απαντούμε δίχως περιστροφές, με ειλικρίνεια, χωρίς να αφήσουμε απορίες να εκκρεμούν και χωρίς να νιώθουμε ντροπή που το παιδί ρωτά για το σώμα μας· είναι κάτι φυσιολογικό.
Το παιδί που δεν είναι πια βρέφος δεν πρέπει να εκτίθεται στη θέα του γυμνού σώματος του γονιού του, διότι μπορεί να νιώσει άβολα συγκρίνοντας τα γεννητικά του όργανα με τα δικά μας. Βέβαια η αυστηρή κάλυψη του σώματος και η απαγορευτική συμπεριφορά σε σχέση με το γυμνό σώμα του γονιού, επίσης μπορεί να έχουν αρνητικά αποτελέσματα.
5. Πώς αντιδρούμε όταν το παιδί ζητάει να δει τα γεννητικά μας όργανα;
Όταν το παιδί κάνει ερωτήσεις που αφορούν το φύλο μας, ανεξάρτητα αν έχει το ίδιο φύλο με εμάς ή όχι, πρέπει να ανατρέχουμε σε πληροφορίες που μπορούμε να του δώσουμε, κυρίως οπτικές, από έντυπα έγκυρα και επιστημονικά, και αντίστοιχα με την ηλικία του. Καλό είναι να λαμβάνει ενημέρωση για το τι σημαίνει γυναικείο και ανδρικό φύλο, χωρίς όμως να επιδεικνύουμε το δικό μας. Δεν επιπλήττουμε ποτέ το παιδί που εκφράζει μια φυσική περιέργεια, δεν το απορρίπτουμε και απλώς φροντίζουμε να καλύψουμε τις απορίες του με ανώδυνο, τρυφερό και συνάμα διδακτικό τρόπο.
6. Τι απαντάμε όταν το παιδί ρωτάει «τι κάνετε στο κρεβάτι»;
Η απάντηση που δίνουμε είναι ξεκάθαρη και ειλικρινής, χωρίς αμηχανία (κι αν έρθουμε σε δύσκολη θέση, δεν πρέπει να το δείξουμε). Ίσως είναι και μια καλή ευκαιρία, αναλόγως με τις ερωτήσεις του παιδιού, να του εξηγήσουμε τι σημαίνει σεξουαλική επαφή. Ας μην ξεχνάμε ότι το παιδί μπορεί ήδη να ξέρει, ενώ είναι σημαντικό για εκείνο να κατανοήσει ότι οι γονείς του είναι ζευγάρι και ότι στο κρεβάτι κάνουν και έρωτα, διότι είναι αγαπημένοι. Έτσι θα γνωρίζει κιόλας πως οι γονείς του έχουν καλή σχέση και θα αισθάνεται μεγαλύτερη ασφάλεια μέσα στην οικογένεια.
7. Πώς πρέπει να αντιδράσουμε όταν το παιδί εισβάλλει στην κρεβατοκάμαρα την ώρα που κάνουμε σεξ;
Οριοθετώντας τον χώρο μας, λιγοστεύουν οι πιθανότητες της εισβολής. Αν όμως συμβεί, δεν πρέπει να δώσουμε έκταση στο γεγονός ή να διώξουμε το παιδί από το δωμάτιο. Σαφώς υπάρχει πάντα περίπτωση —αναλόγως με την ηλικία του, τα ήδη υπάρχοντα βιώματά του και την αντιμετώπισή μας— να αντιδράσει αρνητικά στο γεγονός. Ειδικά κατά τη διάρκεια του φαλλικού σταδίου (3-5 ετών) με το οιδιπόδειο σύμπλεγμα (το παιδί επιθυμεί τον γονιό του άλλου φύλου και ανταγωνίζεται/ζηλεύει τον γονιό του ίδιου φύλου), μπορεί η αντίδρασή του να είναι υπερβολική και να χρειάζεται περισσότερη προσοχή η συμπεριφορά μας.
8. Πώς θα προστατεύσουμε το παιδί από ντροπές και ενοχές σχετικά με το σεξ;
Συχνά, λόγω δικής μας άγνοιας, έλλειψης σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, αναστολών και ταμπού, μεταφέρουμε στα παιδιά την ενοχή και την ντροπή για το φύλο, τη σεξουαλικότητα και τη σεξουαλική του συμπεριφορά. Το μεγάλο «όχι» στη συμπεριφορά μας πρέπει να είναι το «όχι» προς τον εαυτό μας. Όχι λοιπόν στη μεταφορά της άγνοιας, της ενοχής, της ντροπής και των «ηθικών» αναστολών, που δεν αποτελούν συστατικά της πραγματικής ηθικής αλλά κοινωνικά ταμπού.
9. Πώς θα βοηθήσουμε το παιδί να αναγνωρίσει τη σεξουαλική του ταυτότητα;
Από την ηλικία των 3 ετών περίπου, που το παιδί αρχίζει να εξοικειώνεται, να αναγνωρίζει περισσότερο και να εξερευνά πιο διεξοδικά το σώμα του, πρέπει να του μιλάμε για το σώμα και για το φύλο του, περιγράφοντας με απλό και κατανοητό τρόπο τις ανατομικές διαφορές που έχει με το άλλο φύλο. Είναι σημαντικό να του λέμε πως είναι αγόρι ή κορίτσι και να του εξηγούμε τι σημαίνει ανατομικά και πρακτικά να ανήκει στο αρσενικό ή το θηλυκό φύλο.
Σεξουαλική Αγωγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου