29 Ιουν 2018

Για να διαπαιδαγωγούμε σωστά τα «παιδιά του αντίχειρα»

Ο άνθρωπος που το όνομά του είναι συνδεδεμένο με το ηλεκτρονικό έγκλημα και τη διαδικτυακή ασφάλεια μιλάει για την αναγκαιότητα του να μάθουν τα παιδιά τους σωστούς κανόνες στο διαδίκτυο

Συνέντευξη με τον Μανώλη Σφακιανάκη
Ειδικός ερευνητής, τέως επικεφαλής της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, www.csii.gr

Ποια είναι η ασφαλής ηλικία στην οποία μπορούμε να δώσουμε πρόσβαση στα παιδιά μας στο διαδίκτυο;

— Έτυχε να είμαι πριν είκοσι μέρες στο Δουβλίνο, στο οποίο συμμετείχαμε με το ινστιτούτο μου (CSIi – Cyber Security International Institute) σε ένα συνέδριο για την κυβερνοασφάλεια. Ασχοληθήκαμε αποκλειστικά με το κομμάτι της ασφάλειας των παιδιών, σε σχέση πάντα με το διαδίκτυο. Το νεότερο που προέκυψε από αυτό το συνέδριο είναι ότι τα παιδιά πια πρέπει να μαθαίνουν το διαδίκτυο από την ηλικία των 3 με 5 ετών, αλλά πάντα με κανόνες. Πρέπει να μάθουν από αυτή την πολύ μικρή ηλικία ότι το διαδίκτυο δεν είναι παιχνίδι, το κινητό δεν είναι παιχνίδι, το τάμπλετ δεν είναι για να παίζουμε —είναι για άλλες ασχολίες. Mε λίγα λόγια, πρέπει να μάθουμε στα παιδιά μας, μαζί με τους υπόλοιπους βασικούς πρώτους κανόνες της ζωής τους, και το διαδίκτυο.

Πιστεύετε ότι αυτό θα έπρεπε να γίνει και μάθημα στα σχολεία;

— Βέβαια. Κάποιοι θεωρούν ότι το διαδίκτυο είναι το ίδιο με την πληροφορική. Όμως δεν είναι. Θα έπρεπε να είναι ένα ξεχωριστό μάθημα, γιατί το διαδίκτυο είναι ένα καινούργιο προϊόν στη ζωή μας με ξεχωριστούς κανόνες και που θα πρέπει να εναρμονιστεί μέσα στα μαθήματα. Αυτό που έχω διαπιστώσει και ως ινστιτούτο και ως μέλος της αστυνομίας παλαιότερα, έχοντας δει πάνω από ένα εκατομμύριο μαθητές, είναι ότι τα παιδιά θέλουν να μάθουν κανόνες. Έχουν ελλείμματα στο κομμάτι που λέγεται διαδίκτυο και αναζητούν απαντήσεις. Έτσι, λοιπόν, εμείς κάνουμε έκκληση ότι πρέπει να μπει, να ενσωματωθεί μαζί με την πληροφορική και το διαδίκτυο και να μπορέσουν άνθρωποι εξειδικευμένοι να δείξουν στα παιδιά μέσα από συγκεκριμένη ύλη το κομμάτι αυτό.

Ποια είναι η σωστή ηλικία που το παιδί χρειάζεται κινητό;

— Πιστεύω ακράδαντα ότι έχουν ανάγκη την ασφάλεια του κινητού. Έτσι, για εμένα κάθε παιδάκι από την ηλικία των 7 και επάνω, που σιγά σιγά μπορεί να είναι σε ένα παιδικό πάρτι ή σε έναν φίλο του χωρίς εμάς, πρέπει να έχει ένα κινητό, για τον απλούστατο λόγο ότι το κινητό βοηθάει σε περίπτωση ανάγκης το παιδάκι μας να μας βρει και να μιλήσει μαζί μας. Είναι ουσιαστικά ένα μηχάνημα εντοπισμού για το πού είναι το παιδί μας. Όμως αναφέρομαι σε ένα απλό κινητό, που μπορεί απλά να κάνει μια κλήση, και όχι σε smartphone που έχει ίντερνετ, παιχνίδια και σόσιαλ μέσα.

Και σε ποια ηλικία πρέπει το παιδί να μπαίνει στα κοινωνικά δίκτυα;

— Μετά τα 13.

Tο instagram έχει μεγάλη απήχηση σε μικρούς και μεγάλους. Όμως είναι ένα μέσο το οποίο καλλιεργεί την ωραιοποίηση, την πλαστή εικόνα του εαυτού μας, την έντονη επεξεργασία των χαρακτηριστικών μας. Πόσο επικίνδυνο μπορεί να είναι ένα τέτοιο μέσο για ένα παιδί;

— Θα σας πω ένα παράδειγμα. Πρόσφατα μιλούσα με τα παιδιά ενός σχολείου στην Καλαμπάκα, ηλικίας 11 με 13, μέσω skype. Όταν τους ρώτησα «ποιοι από εσάς έχετε instagram;», απάντησαν όλα θετικά. Με απλά λόγια, παιδιά στην προεφηβεία τους κάνουν χρήση ενός κοινωνικού δικτύου, το οποίο για μένα καλώς υπάρχει, όμως από την άλλη πλευρά αυτό το κοινωνικό δίκτυο εάν δεν ξέρουμε να το δουλέψουμε, δυστυχώς μπορεί να κάνει μεγάλη ζημιά σε τόσο μικρές ηλικίες.

Διαπιστώνω, συζητώντας με άλλους γονείς που έχουν ενεργή σχέση με το διαδίκτυο και τα σόσιαλ, ότι πολλές φορές πιάνουμε τον εαυτό μας τα παιδιά να μας ξεπερνούν. Υπάρχει ένα χάσμα, που είναι βέβαια φυσικό επόμενο. Με ποιον τρόπο μπορούν οι γονείς να το καλύψουν;

— Για αυτό ακριβώς το χάσμα που λέτε δημιούργησα την Ακαδημία Γονέων. Αυτό το πρώτο εξάμηνο έχουμε εκπαιδεύσει χιλιάδες γονείς. Κάθε Τρίτη βράδυ 7–9 μέσω του web tv του Ant1 κάνουμε μαθήματα στους γονείς με σκοπό να τους καλύψουμε αυτό ακριβώς το έλλειμμα. Το παρακολουθούν από το σπίτι τους, οι περισσότεροι δε μαζί με τα παιδιά τους. Και αν τύχει κάποιος και χάσει το μάθημα, το βρίσκει μετά στη θυρίδα του. Αυτό λοιπόν το μάθημα γίνεται όλο τον μήνα για μια σειρά γονέων, οι οποίοι πρέπει να παρακολουθήσουν τέσσερις κύκλους μαθημάτων και στη λήξη τους λαμβάνουν και τη σχετική πιστοποίηση.

Με το snapchat τι γίνεται; Είναι μία εφαρμογή, η οποία έχει μεγάλη απήχηση στα παιδιά και ο γονιός δεν μπορεί να μπει να παρακολουθήσει, γιατί το chat γίνεται μέσα σε μια πολύ συγκεκριμένη ομάδα. Εκεί τι κάνουμε;

— Ξέρετε κάτι; Το μόνο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε εμείς οι γονείς για να αντιμετωπίσουμε τη διαδικτυακή ζωή των παιδιών μας είναι ένα: Γινόμαστε φίλοι με το παιδί μας. Το βασικότερο από όλα είναι να μάθεις τα πάντα μέσα από το ίδιο σου το παιδί. Να γίνεις φίλος και κοινωνός, να μην είστε ξένοι μέσα στο ίδιο σπίτι, μέσα στην ίδια οικογένεια. Όταν υπάρχει μια σχέση φιλική και μια σχέση εμπιστοσύνης και με τα παιδιά μας, τότε τα πράγματα αλλάζουνε και τότε όλα έχουν διαφορετική ροή. Οπότε η συμβουλή μου προς όλους τους γονείς είναι να βρούνε τα σωστά σημεία προσέγγισης. Και για να γίνει αυτό πρέπει να αφιερώσουμε χρόνο. Τα παιδιά μας είναι αγριμάκια. Φεύγουνε. Αλλά για μένα δεν υπάρχει «Δεν μπορώ να πλησιάσω το παιδί μου». Απλά, θέλει επιμονή και υπομονή. Πρώτα πρέπει να ασχοληθούμε εμείς οι ίδιοι με τα παιδιά μας και μετά πηγαίνουμε σε ψυχολόγους και ψυχιάτρους. Εδώ οι κακοποιοί βρίσκουν τρόπο να προσεγγίσουν τα παιδιά μας, εμείς δεν μπορούμε να βρούμε; Η δική μου λοιπόν συμβουλή είναι: «Ελάτε κοντά στα παιδιά σας και όλα θα πάνε καλά». Γιατί τα παιδιά μας δεν μπορούμε να τα πάρουμε από τα δίκτυα και να τα βγάλουμε εκτός. Άρα είναι μονόδρομος το παιδί να μάθει τους σωστούς κανόνες του διαδικτύου και να μας έχει πάντα κοντά του.

Ποια είναι η δικλίδα ασφαλείας για τα online games; Πού ξεκινάει ο εθισμός;

— Πολύ καλή ερώτηση και η απάντηση είναι μόνο μία: Όταν δεις το παιδί σου και αλλάζει συμπεριφορά, τότε αρχίζουνε τα καμπανάκια του κινδύνου. Όταν έχεις ένα παιδί κοινωνικό, ένα παιδί που είναι μια χαρά στις υποχρεώσεις του, που πηγαίνει στον παππού και στη γιαγιά, στους φίλους του, που παίζει με τα παιχνίδια του, παίζει με άλλα παιδιά και ξαφνικά αυτό το παιδάκι το χάσεις και γίνει ένα παιδί που είναι κλεισμένο σε ένα δωμάτιο και αλλάξει συμπεριφορά, τότε υπάρχει πρόβλημα. Ξέρετε, όλα τα παιδιά που εθίζονται και μπαίνουν στο διαδίκτυο για ώρες, και έπειτα για μέρες, επειδή είναι συνέχεια κλεισμένα μέσα, αλλάζει και το χρώμα τους. Είναι παιδιά τα οποία τα καταλαβαίνεις με την πρώτη ματιά. Δε μιλάνε, δεν έχουν όρεξη για τίποτε παρά μόνο για τον υπολογιστή και το διαδίκτυο.

Υπάρχει κάποιο σημάδι που μπορούμε να αναγνωρίσουμε πριν φτάσουμε στην παραπάνω κατάσταση;

— Το σημείο-κλειδί είναι όταν το παιδί το βλέπεις σιγά σιγά και απομακρύνεται. Από όλα. Κόβει τις αθλητικές του δραστηριότητες, κόβει να παίζει με τα παιχνίδια του, κόβει οτιδήποτε θέλει να το βγάλει από το σπίτι. Αυτό γίνεται σταδιακά, προφανώς. Αλλά όταν το ξεκινάει και κόβει τις κοινωνικές του δράσεις, τότε αυτό είναι ένα καμπανάκι.

Πόση ώρα χρειάζεται να αφήνουμε τα παιδιά να παίζουν στο διαδίκτυο;

— Μία ώρα την ημέρα. Όταν η μία ώρα γίνουν δύο ή τρεις, τότε αυτομάτως οι δύο ώρες γίνονται εύκολα τέσσερις και οι τέσσερις οκτώ, οπότε εκεί τελειώσαμε. Το χάσαμε το παιχνίδι. Άρα, προσοχή και μέτρο πριν χτυπήσει το καμπανάκι.

Το να επιτρέπουμε στα παιδιά να παίζουν μόνο μέσα στο Σαββατοκύριακο βοηθάει ή και αυτό είναι παγίδα;

— Κάποιοι γονείς λένε μόνο Σαββατοκύριακο και τα παιδιά το τηρούν. Άλλοι λένε μία ώρα την ημέρα. Εγώ, προσωπικά, προτιμώ να είναι μία ώρα την ημέρα από το να παίζει μόνο το Σαββατοκύριακο, γιατί το πιο πιθανό είναι να καταλήξει τελικά να παίζει όλο το Σάββατο και όλη την Κυριακή. Και εκεί έρχεται ο εθισμός.

Πιστεύετε ότι στα παιδιά της γενιάς 5–13 ετών η συναισθηματική νοημοσύνη τους είναι διαφορετική; Είναι λιγότερο υγιής; Εκφράζει με πολύ διαφορετικό τρόπο τα συναισθήματά της η νέα γενιά;

— Τα παιδιά τα σημερινά τα ονομάζουμε «παιδιά του αντίχειρα». Είναι μια γενιά, η οποία δυστυχώς ασχολείται όλη μέρα με το διαδίκτυο. Είναι αυτή η γενιά, η οποία βγαίνει ραντεβού και ο καθένας κρατά το κινητό του και μιλάει με τον σύντροφό του που είναι απέναντί του μέσω chat. Αυτό, δυστυχώς, είναι κάτι το οποίο είναι της εποχής μας, είναι μια τάση, είναι φαινόμενο της εποχής. Άρα, το συναίσθημα και η έκφρασή του όπως το ξέραμε παλιά, που δεν υπήρχε η τεχνολογία, δεν υπάρχει με τον ίδιο τρόπο.

Μπορεί να γίνει σύγκριση γενεών;

— Δεν μπορώ να πω ότι εμείς είμαστε καλύτεροι από αυτούς. Αυτό δεν είναι κριτήριο. Είναι άλλες οι αντιλήψεις του τότε, άλλες του σήμερα. Ίσα ίσα, που τη γενιά αυτή τη θεωρώ πολύ ωραία και πολύ τυχερή, γιατί απολαμβάνουν από πολύ μικρή ηλικία όλα τα gadget, όλη την τεχνολογία και έχουν αυτή την απίστευτη πρόσβαση στον κόσμο που σου δίνει το διαδίκτυο.

Για τον τρόπο που καταφέρνουν και μπαίνουν άγνωστοι ακόμη και μέσα στα online games που παίζουν σε συγκεκριμένες ομάδες τα παιδιά μας, εκεί τι πρέπει να κάνουμε;

— Η κερκόπορτα του εγκλήματος λέγεται chatroom. Τα εικονικά δωμάτια επικοινωνίας. Εμείς, που είμαστε της δίωξης, λέμε ότι αν κάποιος θέλει να κάνει έγκλημα, μπαίνει σε ένα chat. Θα σας πω μια εμπειρία μου επιγραμματικά. Ήταν ένα πρωί γύρω στις 9 και μία μαμά έφερε το κοριτσάκι της ηλικίας 7 χρονών με τις πιτζάμες στο γραφείο μου. Η γυναίκα φώναζε έξω από το γραφείο μου: «Θέλω να δω τον Σφακιανάκη». Τη δέχτηκα αμέσως και της ζήτησα να μου εξηγήσει τι συνέβη. Και μου λέει: «Κύριε Σφακιανάκη, το πρωί στις 7:30 μπήκα στην τουαλέτα ξαφνικά και βρήκα το παιδί μου μέσα και αγκαλιά με το λάπτοπ και γυμνό. Στη συνέχεια παίρνω το λάπτοπ στο πρόσωπό μου και βλέπω και άλλα παιδάκια μπροστά σε κάμερες γυμνά. Αμέσως έκλεισα τον υπολογιστή και ήρθα σε εσάς».

Ξέρετε τι έδειξε όλο αυτό; Τα παιδάκια αυτά, που ήταν φίλες και στην πραγματική τους ζωή, έπαιζαν ένα διαδικτυακό παιχνίδι όλα μαζί. Στην παρέα τους είχε παρεισφρήσει η μικρή Σοφούλα, μία 8χρονη, την οποία μάλιστα την έλεγαν και αρχηγό. Τελικά, η Σοφούλα ήταν ένας 75χρονος που είχε καταφέρει να πείσει τα υπόλοιπα παιδάκια να γδύνονται μπροστά στον υπολογιστή, να τα καταγράφει κλπ. Τον βρήκαμε, πήγε φυσικά φυλακή, όμως το διά ταύτα είναι ένα: Τα παιδιά μας πρέπει να τα έχουμε κοντά. Τα παιδιά μας δεν πρέπει να τα παρακολουθούμε. Παρακολουθούμε μόνο τους κακοποιούς. Τα παιδιά μας τα επιτηρούμε και είμαστε πάντα δίπλα τους. Τα παιδιά δε θέλουν χωροφύλακες, γιατί τότε το χάσαμε το τρένο. Γιατί αν εγώ φτάσω να αναγκαστώ να παρακολουθήσω να δω τι γράφει η κόρη μου, έχω τελειώσει. Έχω κλείσει σαν πατέρας.

Διαδίκτυο

28 Ιουν 2018

Χρήση κινητών τηλεφώνων και ηλεκτρονικών συσκευών στις σχολικές μονάδες

Από το Υπουργείο Παιδείας (2018)

Για την εύρυθμη λειτουργία των σχολείων σχετικά με τη χρήση κινητών τηλεφώνων και ηλεκτρονικών συσκευών από μαθητές και εκπαιδευτικούς στον χώρο του σχολείου και λαμβάνοντας υπόψη το Π.Δ. 28/15 (34Α΄) «Κωδικοποίηση διατάξεων για την πρόσβαση σε δημόσια έγγραφα και στοιχεία», τον ν. 2472/1997 (50Α΄) «Περί προστασίας του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα», καθώς και την με αριθμ. πρωτ. 14/21-04-2016 Πράξη του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, ορίζουμε τα εξής:

1 Οι μαθητές δεν επιτρέπεται να έχουν στην κατοχή τους κινητά τηλέφωνα εντός του σχολικού χώρου.

2 Οι μαθητές δεν επιτρέπεται να έχουν στην κατοχή τους εκτός από κινητά τηλέφωνα και οποιαδήποτε άλλη ηλεκτρονική συσκευή ή παιχνίδι που διαθέτει σύστημα επεξεργασίας εικόνας και ήχου εντός του σχολικού χώρου. Ο ανάλογος εξοπλισμός που τους διαθέτει το σχολείο στο οποίο φοιτούν χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της διδακτικής πράξης και της εκπαιδευτικής διαδικασίας γενικότερα και μόνο υπό την εποπτεία/επίβλεψη του εκπαιδευτικού.

3 Οι εκπαιδευτικοί εκτός από τις διαθέσιμες από το σχολείο ηλεκτρονικές συσκευές (H/Y, λάπτοπ, τάμπλετ, διαδραστικούς πίνακες κλπ.), δύνανται να χρησιμοποιήσουν και τον δικό τους προσωπικό ηλεκτρονικό εξοπλισμό κατά τη διάρκεια της διδακτικής πράξης και για τις ανάγκες αυτής, αλλά και στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας γενικότερα, τηρώντας τους κανόνες ασφάλειας και τις σχετικές διατάξεις περί προστασίας των προσωπικών δεδομένων των μαθητών και των εκπαιδευτικών [νόμοι 2472/1997 (ΦΕΚ 50/τ.Α΄/1997) και 3471/2006 (ΦΕΚ 133/τ. Α΄/2006)].

4 Επισημαίνεται ότι θα πρέπει να αποφεύγεται η ανάρτηση φωτογραφιών και βίντεο με μαθητές στους δικτυακούς τόπους των σχολικών μονάδων. Οι φωτογραφίες αποτελούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, σύμφωνα με τα οριζόμενα στη διάταξη του άρθρου 2 στοιχ. α΄ του ν.2472/1997, στο μέτρο που από αυτές δύνανται να προσδιοριστούν, άμεσα ή έμμεσα, τα υποκείμενα των δεδομένων. Σύμφωνα με το άρθρο 5 του ίδιου νόμου, η επεξεργασία και κατά συνέπεια η ανάρτηση, η αποθήκευση σε ψηφιακά μέσα (π.χ. αναμνηστικού τύπου φωτογραφίες, βίντεο και δραστηριότητες της σχολικής ζωής) δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα επιτρέπεται μόνο όταν το υποκείμενο των δεδομένων (οι κηδεμόνες των μαθητριών/μαθητών) έχει δώσει τη συγκατάθεσή του.

► Πρότυπο έντυπο γονικής συναίνεσης όσον αφορά τη γονική συγκατάθεση πριν από την αποθήκευση σε ψηφιακά μέσα και την ανάρτηση εικόνων και βίντεο με μαθητές στις ιστοσελίδες και ιστολόγια του σχολείου, καθώς και άλλο χρήσιμο υλικό που αφορά την ασφάλεια των μαθητών στο διαδίκτυο και την προστασία των προσωπικών δεδομένων των μαθητών μπορείτε να βρείτε στον ενημερωτικό κόμβο του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου «Ασφάλεια στο Διαδίκτυο».

5 Δεν επιτρέπεται η χρήση-λειτουργία καμερών ασφαλείας στους σχολικούς χώρους κατά τη διάρκεια λειτουργίας του σχολείου, σύμφωνα και με την υπ’ αρ. Γ/Ξ/2274/31.3.2011 (ΦΕΚ 548/τ. Β΄/7-4-2011) οδηγία της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και ειδικότερα το άρθρο 18, παρ. 2, που ορίζει επιπλέον ότι οι ώρες λειτουργίας του συστήματος θα πρέπει να αναγράφονται με σαφήνεια σε σχετικές ενημερωτικές πινακίδες, έτσι ώστε να γνωρίζουν όλοι οι μαθητές και φορείς της εκπαιδευτικής κοινότητας ότι κατά τη διάρκεια της παρουσίας τους στο σχολείο δεν παρακολουθούνται.


Σχολική λειτουργία

5 Ιουν 2018

Σκέψεις για την παιδεία του 21ου αιώνα

Του Νίκου Δήμου
Συγγραφέας και blogger

Ποια θα ήταν η καλύτερη παιδεία; Πρόταση: να καταργήσουμε τη μάθηση (και φυσικά την απομνημόνευση) και να καλλιεργήσουμε δύο πράγματα:
  • κριτική σκέψη (με μπόλικη αμφισβήτηση) και
  • ευαισθησία (άνοιγμα στην τέχνη).

Η μεγάλη επανάσταση της Νέας Παιδείας θα αφορά τη φιλοσοφία της. Για πρώτη φορά στην ιστορία του ανθρώπου η παιδεία δεν έχει κανένα λόγο να είναι μάθηση, δεδομένου ότι τα γνωστικά αντικείμενα είναι όλα συνεχώς παρόντα και θα αρκεί το πάτημα ενός κουμπιού (η και μια φραστική εντολή) για να πληροφορηθούμε το σημείο τήξεως του αργύρου ή την ημερομηνία της μάχης του Μαντζικέρτ.

Η τεχνολογία έχει κάνει την πληροφορία προσιτή και φθηνή. Αν υπάρχει σήμερα κίνδυνος, δεν είναι από έλλειψη γνώσεων αλλά, αντίθετα, από τον υπερβολικό πληθωρισμό τους. Αυτό που προφανώς μας χρειάζεται είναι περισσότερη κρίση.

Στο σχολείο του 21ου αιώνα, ο δάσκαλος-εξουσία πρέπει να μετεξελιχθεί σε δάσκαλο-σύντροφο· ο δάσκαλος-αυθεντία σε δάσκαλο-ερευνητή. Όταν ο κάθε μαθητής θα έχει στο θρανίο (ή στο χέρι του) ένα τερματικό με πρόσβαση στο διαδίκτυο, η απόκτηση γνώσεων θα είναι πανεύκολη. Αυτό που θα έχει σημασία θα είναι η επιλογή, αξιολόγηση, επεξεργασία και αξιοποίηση της πληροφορίας. Άρα ο δάσκαλος δε θα είναι η πηγή αλλά το φίλτρο της γνώσης.

Σήμερα το σχολείο γεμίζει τα παιδιά γνώσεις, είτε άχρηστες είτε άκαιρες, που δεν είναι σε θέση να αφομοιώσουν και να χρησιμοποιήσουν. Πώς θα ήταν αν, αντί για περιεχόμενο, τα μαθαίναμε να αναζητούν;

Βλέπω τα σημερινά παιδιά —και μάλιστα τα προνομιούχα, αυτά που προέρχονται από οικογένειες με οικονομική άνεση— να επιδίδονται σε έναν ανηλεή αγώνα μάθησης, σε έναν μαραθώνιο σχολικών και ιδιωτικών μαθημάτων, που δεν τους αφήνει χρόνο ούτε να σκεφθούν ούτε να έρθουν σε επαφή με την πραγματικότητα. Αν όμως το νέο παιδί δε βρίσκει χρόνο να αποκτήσει εμπειρίες και να τις οργανώσει με τη σκέψη του, όσα πτυχία και να αποκτήσει θα παραμείνει ένας πολυμαθής ηλίθιος. Τη βασική πρόκληση της ζωής —την επίλυση προβλημάτων— δε θα μπορεί να την αντιμετωπίσει.

«Life is problem solving» είχε γράψει ο Karl Popper. Στον δαρβινικό αγώνα της ζωής η επιβίωση (των καλύτερων) γίνεται με την επίλυση των προβλημάτων και την προσαρμογή στις καταστάσεις. Όταν παρουσιαστεί το πρόβλημα δεν ωφελεί σε τίποτα να του παρουσιάσεις ένα πτυχίο...

Το βασικό χαρακτηριστικό της αυριανής κοινωνίας θα είναι ο ανοιχτός χαρακτήρας της. Ανοιχτός για το καλύτερο και για το χειρότερο. Οι παραδοσιακές δομές, οι κατεστημένες τάξεις, οι ιεραρχίες θα ανατρέπονται και θα αναθεωρούνται κάθε στιγμή. Η βασική απαιτούμενη αρετή για την επιβίωση θα είναι η κινητικότητα. Όσοι μένουν ακίνητοι θα καταποντίζονται. Ήδη ζούμε αυτή την εξέλιξη.

Η ανοιχτή σκέψη είναι προϋπόθεση επιβίωσης στην ανοιχτή κοινωνία. (Ανοιχτή σκέψη: σκέψη χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς παραδοχές, χωρίς δογματικές αγκυλώσεις.)

Πρέπει να αντλήσουμε ένα νέο εκπαιδευτικό πρότυπο από την επιστήμη και την τέχνη, που συνεχώς πειραματίζονται, αμφισβητούν, δημιουργούν και διορθώνουν. Το πρότυπο αυτό δε θα βασίζεται στη μάθηση αλλά στην άσκηση της κριτικής και προσληπτικής ικανότητας. Δε θα θεσπίζει κλειστά πλαίσια αλλά, αντίθετα, θα διευκολύνει το άνοιγμα νέων. Δε θα είναι στατικό αλλά δυναμικό. Δε θα εδράζεται στη βεβαιότητα αλλά θα κάνει ανεκτή την αβεβαιότητα. Θα ενθαρρύνει την αναζήτηση, την απορία, την αμφισβήτηση.

Μόνο ένα τέτοιο πρότυπο μπορεί να βοηθήσει τον νέο άνθρωπο να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις της σημερινής και της αυριανής κοινωνίας.

Εκπαίδευση

Διαβάστηκαν περισσότερο την τελευταία εβδομάδα