Το ξύλο βγήκε απ’ τον παράδεισο

Της Νάνσυς Ψημενάτου

Σύμβουλος ψυχικής υγείας, understanding-self.gr

Υπάρχει κάποιος ασφαλής, γρήγορος και εύκολος τρόπος να απομακρύνω το παιδί μου από μένα, να το κάνω να αισθάνεται ανασφάλεια και να του δημιουργήσω φόβο;

Υπάρχει κάποιος σίγουρος τρόπος για να εμφυσήσω στο παιδί τη βία και να του καλλιεργήσω χαμηλή αυτοεκτίμηση;

Υπάρχει κάποιος τρόπος που μπορεί να επιφέρει άμεσα αποτελέσματα υπακοής εκ μέρους του παιδιού, παρόλο που μακροπρόθεσμα θα επιφέρει πολλά προβλήματα;

Υπάρχει κάποιος τρόπος για να διδαχθεί το παιδί τον «νόμο του δυνατότερου»;

Υπάρχει κάποιος τρόπος που να δείχνει ότι επιφανειακά «έχω το πάνω χέρι» στη σχέση μου με το παιδί αλλά ταυτόχρονα υποσκάπτει αυτή τη σχέση;

Υπάρχει κάποιος τρόπος για να καλλιεργείται ένας μόνιμος θυμός ανάμεσα σε μένα και στο παιδί;

Υπάρχει κάποιος τρόπος να κάνω το παιδί μου λιγότερο έξυπνο απ’ ό,τι είναι;

Φυσικά και υπάρχει: Να του ρίχνω «ένα χέρι ξύλο» κάθε φορά που δε με υπακούει!

Μαθήματα ζωής

Το παιδί μαθαίνει να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του από τη μόνη σταθερή πηγή πληροφόρησης που έχει στη διάθεσή του: τους γονείς του. Εάν αυτοί χρησιμοποιούν το ξύλο στη διαπαιδαγώγησή του, το μήνυμα που λαμβάνει είναι: «Πραγματικά, πρέπει να μου αξίζει αυτή η συμπεριφορά».

Η σωματική τιμωρία διδάσκει στο παιδί μια σειρά από μαθήματα. Μερικά από αυτά είναι:

• Αυτός που είναι πιο δυνατός επιβάλλεται.
• Η βία φέρνει λύσεις.
• Είναι δικαίωμά μου να χρησιμοποιώ το ξύλο.
• Ο θυμός μου θα εκφράζεται με επιθετικότητα.

Τι πιστεύουν οι γονείς που δέρνουν

Ορισμένοι πιστεύουν πραγματικά ότι το ξύλο «δε βλάπτει». Κάποιοι το χρησιμοποιούν περιστασιακά και «μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις». Άλλοι, ενώ γνωρίζουν ότι είναι βλαπτικό, καταλήγουν εκεί μόνο όταν όλα τα άλλα μέσα δεν έχουν επιφέρει αποτέλεσμα.

Τέλος, υπάρχουν κι εκείνοι που γνωρίζουν ότι ο ρόλος τους, ως φορέας εξουσίας, πρέπει να εμπνέει σεβασμό, αγάπη κι εμπιστοσύνη. Αισθάνονται ενοχές όταν καταφεύγουν στο ξύλο, διότι αντιλαμβάνονται ότι το παιδί μπορεί να υπακούσει, αλλά η υπακοή αυτή θα είναι προϊόν φόβου και όχι σεβασμού ή αναγνώρισης των ορίων.

Πώς να αλλάξετε τρόπο διαπαιδαγώγησης

1 Ενημερωθείτε για τις συνέπειες του ξύλου. Μάθετε για τους νέους τρόπους οριοθέτησης των παιδιών (όρια αντί για τιμωρία) και προσπαθήστε να τους εφαρμόσετε.

2 Ξεκουραστείτε, χαλαρώστε, διασκεδάστε. Όταν κάποιος είναι κουρασμένος, καταφεύγει ευκολότερα σε μια συμπεριφορά για την οποία θα μετανιώσει αργότερα. Ένας γονιός είναι πάνω απ’ όλα άνθρωπος. Οι άνθρωποι χρειάζονται να εκπληρώνουν τις βασικές σωματικές και ψυχολογικές τους ανάγκες. Αν για μεγάλο χρονικό διάστημα αυτές οι ανάγκες δεν εκπληρώνονται, τότε δημιουργούνται πολλά και ποικίλα προβλήματα που καθρεφτίζονται στη συμπεριφορά μας.

3 Εξετάστε τη σχέση σας με τον θυμό σας. Τι κάνετε όταν θυμώνετε; Πού διοχετεύετε αυτή την ενέργεια; Μήπως τη μεταθέτετε στα παιδιά σας; Τι άλλες επιλογές θα μπορούσατε να βάλετε σε εφαρμογή;

4 Μην εκλογικεύετε ή μη μειώνετε την αξία της σωματικής βίας. Το «ήταν μόνο ένα χαστούκι και μάλιστα το χρειαζόταν» μπορεί να οδηγήσει κλιμακωτά και σε άλλες πράξεις «δικαιολογημένης» βίας.

5 Ζητήστε βοήθεια. Αν βλέπετε ότι η κατάσταση έχει βγει εκτός ελέγχου, μη διστάσετε να ζητήσετε επαγγελματική βοήθεια. Είναι πολλοί οι γονείς που καταφεύγουν σε κάποια πηγή ενημέρωσης και στήριξης, ώστε να αλλάξουν δυσλειτουργικές συμπεριφορές.

Πειθαρχία

ΠΗΓΗ: infokids.gr

Ασφαλής χρήση του διαδικτύου

Από το Υπουργείο Παιδείας

Σας ενημερώνουμε για τους φορείς στους οποίους θα μπορούν να απευθύνονται τα παιδιά, οι έφηβοι, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί τόσο για εκπαιδευτικούς λόγους όσο και για θέματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης από τυχόν δύσκολες καταστάσεις που συναντούν οι μαθητές στο διαδίκτυο:

1 Η ιστοσελίδα της Δράσης Ενημέρωσης και Επαγρύπνησης του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου Saferinternet.gr στοχεύει στην αφύπνιση-ενημέρωση των γονέων, των εκπαιδευτικών και του κοινωνικού συνόλου για τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να προστατεύσουν τα παιδιά από τους κινδύνους που εγκυμονεί η μη ορθή χρήση των διαδραστικών τεχνολογιών, όπως είναι το διαδίκτυο ή το κινητό τηλέφωνο.

2 Η Γραμμή Βοηθείας ΥποΣΤΗΡΙΖΩ 800 11 800 15 (χωρίς χρέωση) απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς, παιδιά, εφήβους και στις οικογένειές τους, παρέχοντας υποστήριξη και συμβουλές από ειδικούς παιδοψυχολόγους για θέματα που σχετίζονται με τη χρήση του διαδικτύου, του κινητού τηλεφώνου και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών (παρενόχληση, εξάρτηση, επιβλαβές περιεχόμενο, τζόγος, πορνογραφία, παιδοφιλία κ.ά.). Η γραμμή βοηθείας ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΩ βρίσκεται στο νοσοκομείο Π&Α Κυριακού. Στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας της Β' Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών υπάρχει ολοκληρωμένη δομή αντιμετώπισης προβλημάτων που σχετίζονται με θέματα κατάχρησης του διαδικτύου.

3 Τέλος, στην ανοιχτή γραμμή καταγγελιών Safeline.gr μπορεί κανείς να απευθυνθεί για παράνομο περιεχόμενο ή παράνομη συμπεριφορά στο διαδίκτυο.

Σύντομες συμβουλές για ασφαλές διαδίκτυο 1. Για ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο 2. Ασφάλεια στο διαδίκτυο 3. Ασφαλής χρήση του διαδικτύου

ΠΗΓΗ: Εγκύκλιος 135019/Γ7/26.10.2010

Όταν νόμιζες ότι δεν κοιτούσα

Από τη Συμβουλευτική Επιτροπή για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια

Τα παιδιά παραδειγματίζονται κυρίως από τις πράξεις των μεγάλων και όχι τόσο από τα λόγια και τις νουθεσίες τους. Ένα «πρώην παιδί» γράφει σχετικά:

1 Όταν νόμιζες ότι δεν κοιτούσα, σε είδα να φτιάχνεις για μένα το αγαπημένο μου γλυκό και έμαθα ότι τα μικρά πράγματα μπορεί να έχουν ξεχωριστή σημασία στη ζωή.

2 Όταν νόμιζες ότι δεν κοιτούσα, σε είδα να κρεμάς τη ζωγραφιά μου στο ψυγείο και αμέσως ήθελα να ζωγραφίσω την επόμενη.

3 Όταν νόμιζες ότι δεν κοιτούσα, σε είδα να φροντίζεις το σπίτι και όσους ζούμε σε αυτό και έμαθα ότι πρέπει να εκτιμούμε ό,τι μας προσφέρεται.

4 Όταν νόμιζες ότι δεν κοιτούσα, σε είδα να φτιάχνεις φαγητό για κάποιον φίλο που ήταν άρρωστος και έμαθα ότι όλοι μας πρέπει να νοιαζόμαστε και να φροντίζουμε ο ένας τον άλλο.

5 Όταν νόμιζες ότι δεν κοιτούσα, σε είδα να φροντίζεις ένα αδέσποτο γατάκι και έμαθα ότι είναι καλό να είσαι ευγενικός με τα ζώα.

6 Όταν νόμιζες ότι δεν κοιτούσα, ακόμη και όταν ήσουν θυμωμένη, με συμβούλευσες ήρεμα και απλά για να καταλάβω το γιατί και έτσι έμαθα ότι ο διάλογος και η επικοινωνία είναι σημαντικά ακόμη και όταν τα πράγματα είναι δύσκολα.

7 Όταν νόμιζες ότι δεν κοιτούσα, ένιωσα ότι νοιαζόσουν και ήθελα να γίνω ακόμα καλύτερος.

8 Όταν νόμιζες ότι δεν κοιτούσα, σε είδα να κλαις και έμαθα ότι κάποια πράγματα στη ζωή πληγώνουν, αλλά έχεις δικαίωμα να είσαι στενοχωρημένος.

9 Όταν νόμιζες ότι δεν κοιτούσα, σε είδα να αναλαμβάνεις τις ευθύνες ακόμη και όταν οι καταστάσεις ήταν δύσκολες και έμαθα ότι πρέπει να είμαι υπεύθυνο άτομο.

1

0 Όταν νόμιζες ότι δεν κοιτούσα, εγώ σε παρακολουθούσα και έμαθα τα περισσότερα «μαθήματα ζωής», εφόδια για να γίνω καλύτερο και παραγωγικότερο άτομο όταν μεγαλώσω.

Διαπαιδαγώγηση

ΠΗΓΗ: familyviolence.gov.cy

Είναι τα παιδιά ανώριμα;

Της Λουίζας Βογιατζή

Συμβουλευτική ψυχολόγος

— Μωρό παιδί είναι, δε νιώθει.
— Μα τα παιδιά ξεσυνερίζεσαι τώρα;
— Όταν μεγαλώσεις, θα καταλάβεις.
— Είσαι μικρός ακόμη για τέτοια πράγματα.

Τέτοιες φράσεις, με τις οποίες συχνά απευθυνόμαστε ή αναφερόμαστε στα παιδιά, αντανακλούν την πεποίθηση ότι τα παιδιά χρειάζονται ειδική αντιμετώπιση, επειδή λόγω ηλικίας είναι ανώριμα, καταλαβαίνουν λιγότερα, έχουν περιορισμένες ικανότητες και μειωμένη αντίληψη.

Κι όμως, υπάρχουν στιγμές που τα παιδιά μάς ξαφνιάζουν με τις αντιδράσεις τους και μπορεί να μας κάνουν να σκεφτούμε ότι ίσως είναι πιο ώριμα —ή «αλλιώτικα» ώριμα— από όσο εμείς (θέλουμε να) πιστεύουμε.

Τα παιδιά, πράγματι, λόγω του ότι η σωματική και νοητική τους ανάπτυξη δεν έχει ολοκληρωθεί, έχουν σε πολλά πράγματα μειωμένες ικανότητες σε σχέση με τους ενηλίκους και εξαρτώνται απ’ αυτούς. Δε θα μπορούσαν δηλαδή να αντεπεξέλθουν μόνα τους στις ίδιες τους τις ανάγκες.

Από την άλλη μεριά, την παιδική ηλικία χαρακτηρίζει ένας τρόπος σκέψης διαφορετικός από αυτόν των ενηλίκων. Αυτό σημαίνει ότι ο τρόπος που τα παιδιά αντιλαμβάνονται τα πράγματα —και πολύ περισσότερο ο τρόπος που αντιδρούν σε αυτά— δε συμβιβάζεται με αυτό που ονομάζουμε λογική, κοινό νου, «πραγματικότητα».

Γιατί τα θεωρούμε ανώριμα

1 H κατανόηση και η εξήγηση που δίνουν τα παιδιά σε αυτά που συμβαίνουν γύρω τους και μέσα τους στηρίζεται κατ’ αρχάς ακόμη στη μαγική σκέψη, που απομεινάρια της μπορούμε ίσως να διακρίνουμε στη φαντασία, τα όνειρα ή τις «ευχές» των ενηλίκων (το θέλω αυτό τόσο πολύ, που αν «βγει» το τάδε νούμερο θα γίνει). Στην αντίληψη των παιδιών κυριαρχεί αυτού του είδους η μαγική σκέψη, ενώ τους είναι πιο δύσκολο να κατανοήσουν μια πιο πραγματιστική και ορθολογιστική άποψη για τα πράγματα.

2 Επιπλέον, τα παιδιά —και αυτό όσο πιο μικρά είναι τόσο περισσότερο ισχύει— καταλαβαίνουν τον κόσμο με επίκεντρο τον εαυτό τους. Αυτό είναι καταφανές στις εξηγήσεις που δίνουν τα πολύ μικρά παιδιά π.χ. σε φυσικά φαινόμενα: «Το φεγγάρι είναι εκεί για να με φωτίζει να βλέπω τη νύχτα». Αυτή η εγωκεντρική αντίληψη του κόσμου περιορίζεται όσο μεγαλώνει ένα παιδί, δεν παύει όμως να υπάρχει και μέχρι το τέλος της εφηβείας πολλές φορές. Στην «αιχμηρή» μάλιστα εποχή της εφηβείας, τείνει να επανέρχεται και να επισκιάζει καμιά φορά την περισσότερο «κοινωνική» αντίληψη που έχουν αποκτήσει τα παιδιά ώς τότε.

3 Ένα άλλο χαρακτηριστικό της παιδικής συμπεριφοράς που συμβάλλει στο να τα βλέπουμε και να τα αντιμετωπίζουμε ως ανώριμα είναι ο παρορμητισμός. Τα παιδιά είναι πιο εκτεθειμένα, πιο ευάλωτα στα συναισθήματά τους και στις παρορμήσεις τους από τους ενηλίκους, κάτι που επίσης ελαττώνεται και εξισορροπείται καθώς μεγαλώνουν. Αυτό σημαίνει ότι, όταν ένα παιδί βρίσκεται υπό την επίδραση ενός δυνατού συναισθήματος (είτε θετικό είναι αυτό είτε αρνητικό), κατά κάποιον τρόπο κατακλύζεται από αυτό το συναίσθημα —τον πόνο, τη χαρά, τον φόβο, τον θυμό, τον ενθουσιασμό, τη ζήλια, τη θλίψη— και συνήθως δεν είναι σε θέση να ελέγξει και να μετριάσει τη συμπεριφορά του.

Οι αντιδράσεις του υπαγορεύονται από το είδος και την ένταση του συναισθήματος όπως το βιώνει τη συγκεκριμένη στιγμή, σε αυτό που ονομάζουμε «εδώ και τώρα». Προσπάθειες εκλογίκευσης και κατευνασμού την ώρα εκείνη σπάνια καρποφορούν, αν το συναίσθημα δε βρει ανταπόκριση ή δεν εκτονωθεί με κάποιον τρόπο. Στα πολύ μικρά παιδιά ίσως συγχωρούμε τέτοιου είδους φέρσιμο, αν και μας θυμώνει, γιατί το θεωρούμε ιδιοτροπία. Με λίγο μεγαλύτερα παιδιά όμως είμαστε πιο αυστηροί, επειδή πιστεύουμε ότι πρόκειται για μία ακόμη απόδειξη ανωριμότητας. Αυτή η συναισθηματική αστάθεια και ορμητικότητα μας κάνουν να τα θεωρούμε ανώριμα, και κατά συνέπεια ανεύθυνα, αναξιόπιστα, ακόμη και ανίκανα, ανόητα, χαζά.

Μήπως τα αδικούμε;

Είναι όμως πράγματι έτσι τα παιδιά; Είναι η μαγική τους σκέψη, η λιγότερο τιθασευμένη φαντασία, ο κάποτε μη «ρεαλιστικός» τρόπος τους να βλέπουν τον κόσμο και ο παρορμητισμός τους τεκμήρια ανωριμότητας ή μήπως τα αδικούμε, κρίνοντας την ωριμότητά τους σαν να ήταν ενήλικοι;

Κάνουμε λάθος αν θεωρούμε τα παιδιά ανώριμα, επειδή δε σκέφτονται, δεν αισθάνονται και δε συμπεριφέρονται όπως εμείς.

Αν σκεφτούμε ότι τα παιδιά βρίσκονται σε μια συνεχή διαδικασία ανάπτυξης σε κάθε επιμέρους τομέα της ύπαρξής τους (βιολογικό-σωματικό, γνωστικό-νοητικό, συναισθηματικό, κοινωνικό), σε μια διαδικασία απόκτησης νέων ικανοτήτων και δεξιοτήτων και ταυτόχρονα καταφέρουμε να διακρίνουμε πόσο πολλά κατακτούν από μέρα σε μέρα, μπορούμε ίσως να δούμε και πόση ωριμότητα διαθέτουν.

Το θέμα της ωριμότητας των παιδιών είναι σύνθετο, επειδή λειτουργεί σαν αυτό που ονομάζουμε αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Όσο τα αντιμετωπίζουμε σαν να είναι ανώριμα, πράγματι τα «βοηθάμε» να φέρονται ανώριμα, επιβεβαιώνοντας έτσι την αντίληψη που έχουμε γι’ αυτά. Αντίθετα, αν πειστούμε για την ωριμότητά τους, τα βοηθάμε να συμπεριφέρονται ώριμα και τα ωθούμε να ωριμάζουν συνέχεια μεγαλώνοντας.

Ίσως αυτό που μας κάνει να αμφισβητούμε την ωριμότητα και την υπευθυνότητα των παιδιών είναι ότι μπορούν να αντεπεξέρχονται στις ευθύνες απέναντι στον εαυτό τους και τους άλλους, παραμένοντας ταυτόχρονα ανέμελα, ξένοιαστα και ανάλαφρα. Αυτή την ικανότητα την έχουν χάσει σε μεγάλο βαθμό οι ενήλικοι και έτσι τείνουν να συγχέουν την ανεμελιά των παιδιών με ανωριμότητα και έλλειψη αισθήματος ευθύνης.

Υπευθυνότητα

Άμεσα συνδεδεμένο με την ωριμότητα είναι το ζήτημα της ευθύνης. Ωριμότητα και υπευθυνότητα πάνε μαζί. Δύσκολα θα ονομάσουμε ώριμο κάποιον που επιδεικνύει ανευθυνότητα απέναντι στον εαυτό του και τους άλλους. H υπευθυνότητα όμως αποκτάται σταδιακά, όταν κάποιος έχει την ευκαιρία να αναλαμβάνει ευθύνες.

Αυτό ξεκινάει στα παιδιά καταρχήν από τις πιο απλές ευθύνες απέναντι στον εαυτό τους. Τα παιδιά είναι σε θέση να προστατέψουν τον εαυτό τους, κάτω από κανονικές συνθήκες, σε οτιδήποτε εναπόκειται στις δικές τους σωματικές ικανότητες. Μπορούν δηλαδή να ελέγξουν τις κινήσεις τους όταν σκαρφαλώνουν κάπου μόνα τους, την ταχύτητα όταν τρέχουν, το ύψος όταν πηδούν. Μπορούν επίσης από αρκετά μικρή ηλικία να μάθουν πώς να συμπεριφέρονται, ώστε να αποφεύγουν τους εξωτερικούς κινδύνους, πώς να περπατούν δηλαδή στον δρόμο χωρίς να κινδυνεύουν από τα αυτοκίνητα, πώς να κινούνται όταν βρίσκονται σε πλήθος για να μη χαθούν.

Χαρακτηριστικό για την παιδική σοφία —όχι απλώς ωριμότητα— είναι ο τρόπος με τον οποίο μπορούν να αντιμετωπίσουν υπαρξιακά ερωτήματα όπως, π.χ., το θέμα του θανάτου. Αν τα αντιμετωπίσουμε με την ανάλογη σοβαρότητα και δεν προσπαθούμε να τα κοροϊδέψουμε λέγοντάς τους ότι ο θάνατος ισχύει για τους άλλους και όχι για μας, θα δούμε ότι οι αντιδράσεις τους περιλαμβάνουν και συναισθηματικότητα και αυτοσυγκράτηση και συμπόνια αλλά και μια πνευματικότητα, την οποία εμείς προσπαθούμε να ξαναβρούμε όταν αντιμετωπίζουμε τέτοια ερωτήματα.

Ταυτόχρονα, τα παιδιά έχουν αίσθημα ευθύνης απέναντι στους άλλους και συχνά μας καταπλήσσουν με τη συμπεριφορά τους. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι παιδιά που έχουν μεγαλώσει σε ένα «φυσιολογικό» οικογενειακό περιβάλλον, που έχει σταθεί με αγάπη και φροντίδα στις βασικότερες ανάγκες τους, έχουν μια έμφυτη ηθική και κοινωνικότητα. Νοιάζονται δηλαδή τους άλλους, ειδικά τα πιο μικρά ή πιο αδύναμα παιδιά, καταλαβαίνουν τη συναισθηματική κατάσταση στην οποία βρίσκεται ένας άλλος και είναι σε θέση να παρηγορήσουν, να συμπαρασταθούν, να συμπονέσουν. Ακόμη και το πιο ζωηρό παιδί μπορεί, αν καταλάβει ότι κάποιος το χρειάζεται, να συμπεριφερθεί με «σύνεση», αλληλεγγύη, ευαισθησία, με μια συναισθηματική ωριμότητα δηλαδή που συχνά λείπει ακόμη κι από τους ενηλίκους.

Το ζήτημα της ωριμότητας των παιδιών μπλέκεται ακόμη πιο πολύ όταν μιλάμε για την εκτέλεση «καθηκόντων» που αποσκοπούν σε κάποιους μελλοντικούς στόχους. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα σχολικά καθήκοντα. Θεωρούμε ανώριμη τη συμπεριφορά των παιδιών που δεν καταλαβαίνουν πόσο σημαντικό είναι για το μέλλον τους να είναι από μικρά «καλά» στο σχολείο και ξεχνάμε το γεγονός ότι τα παιδιά δεν μπορούν να σκεφτούν στον μέλλοντα. Αν αυτό που κάνουν δεν ανταποκρίνεται σε άμεσες ή μεσοπρόθεσμες ανάγκες, αν δηλαδή δεν υπάρχει ίχνος ευχαρίστησης ή ενδιαφέροντος σε αυτό που κάνουν, δυσκολεύονται πολύ να αφοσιωθούν σε αυτό, όπως άλλωστε και οι ενήλικοι. Από την άλλη μεριά, μπορούμε να δούμε πόση υπευθυνότητα και ώριμη συμπεριφορά μπορούν να επιδείξουν σε οποιαδήποτε σχολική δραστηριότητα καταφέρνει να τραβήξει το ενδιαφέρον τους.

Είναι γεγονός ότι πολλά παιδιά συμπεριφέρονται με τρόπο που κάθε άλλο παρά επιβεβαιώνει τα παραπάνω. Μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι πρόκειται για παιδιά που δεν αντιμετωπίστηκαν ως ώριμα και υπεύθυνα άτομα, με —ακόμη— περιορισμένες δυνατότητες.

Προστασία και ενθάρρυνση

Είναι αυτονόητο ότι η ωριμότητα αναπτύσσεται όσο μεγαλώνει κανείς και αποκτά εμπειρίες. Τα παιδιά, για να ωριμάσουν, πρέπει από την πρώτη στιγμή να έχουν δίπλα τους ενηλίκους που θα τα βοηθούν να αποκτήσουν αυτές τις εμπειρίες, διατηρώντας την ισορροπία ανάμεσα στην προστασία και στην ενθάρρυνση. Αυτό χρειάζονται από εμάς και όχι να τα «κλείνουμε στο κουτί», περιμένοντας κάποια στιγμή να είναι ώριμα από μόνα τους.

Διαπαιδαγώγηση

ΠΗΓΗ: vita.gr

Για να μη συμβιώνετε απλώς με το παιδί σας

Από «Το χαμόγελο του παιδιού»

Πολλές φορές οι γονείς δε γνωρίζουν το παιδί τους· συμβιώνουν απλώς στο ίδιο σπίτι, αλλά δεν ξέρουν τι συμβαίνει στη ζωή του, δεν ξέρουν τι το απασχολεί.

Γι’ αυτόν τον λόγο λοιπόν, γονείς, θυμηθείτε:

1 Μιλήστε με το παιδί σας. Ρωτήστε το απλά αλλά ουσιαστικά πράγματα όπως, για παράδειγμα, πώς πέρασε τη μέρα του.

2 Παρατηρήστε τη συμπεριφορά του και εντοπίστε τυχόν αλλαγές. Πολλές φορές δεν αποτελεί μόνο η εφηβεία αιτία γι’ αυτές τις αλλαγές.

3 Γνωρίστε τους φίλους του. Μάθετε τι του αρέσει να κάνει την ελεύθερη ώρα του. Μάθετε πού του αρέσει να πηγαίνει.

4 Μην ασκείτε κριτική στον τρόπο με τον οποίο φέρεται και σκέφτεται. Βρείτε άλλους τρόπους να δώσετε συμβουλές.

5 Πολλές φορές για το παιδί αρκεί να ξέρει απλώς ότι είστε εκεί για να το στηρίξετε.

6 Μην το αφήνετε ανεξέλεγκτο. Βάλτε όρια.

7 Ανακαλύψτε μια πρακτική συμφωνία, έναν συμβιβασμό, όταν οι απόψεις σας είναι αντίθετες.

8 Εκφράστε τα δικά σας συναισθήματα στο παιδί, με ειλικρίνεια, για όλα τα θέματα.

9 Αξιολογήστε καταστάσεις πριν υπάρξει κρίση.

1

0 Θυμηθείτε ότι αποστολή του «καλού» γονιού είναι να προετοιμάσει το παιδί του για να ζήσει μόνο του.

Διαπαιδαγώγηση

ΠΗΓΗ: hamogelo.gr (28.06.2011)
ΕΙΚΟΝΑ: manualdoscuriosos.com.br

Κλειστές οι πόρτες στα σχολεία

Από το Υπουργείο Παιδείας

Οι Διευθυντές των σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης υποχρεούνται να φροντίζουν, ώστε οι θύρες εισόδου-εξόδου στον χώρο του σχολείου να παραμένουν κλειστές καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας του σχολείου.

Με αυτόν τον τρόπο διαφυλάσσεται η ασφάλεια των μαθητών και αποτρέπεται η αναίτια είσοδος και έξοδος αυτών από τον προαύλιο χώρο, καθώς και η είσοδος ατόμων που ουδεμία σχέση έχουν με τη λειτουργία του σχολείου.

Σχολική λειτουργία

ΠΗΓΗ: Εγκύκλιος 2368/Γ2/09.01.2007

Το γοητευτικό ταξίδι της ανάγνωσης

Του Νίκου Τσούλια
Φυσικομαθηματικός, τέως πρόεδρος της ΟΛΜΕ

«Ό,τι δεν έμαθες ως Γιαννάκης δε θα το μάθεις ως Γιάννης» συνηθίζει να αναφέρει ένας καθηγητής της Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής, προκειμένου να τονίσει τη σημασία των πρώτων μαθησιακών βημάτων του παιδιού. Πράγματι, η κρίσιμη σχέση του νέου με τη γνώση δεν καθορίζεται στο Λύκειο με τις εισαγωγικές εξετάσεις, αλλά νωρίς, τότε που οι μαθητές ανακαλύπτουν τον κόσμο των παρατηρήσεων και των ερωτήσεων.

Σ’ αυτή την ερωτική σχέση μας με τη γνώση το παιδικό βιβλίο είναι ο τόπος για να θεμελιώσουμε τον κόσμο του στοχασμού μας και των πνευματικών μας αναζητήσεων. Αντί να βάζουμε τα παιδιά να «βυζαίνουν» την κίβδηλη τηλεοπτική πραγματικότητα, πρέπει να τα μάθουμε να αγαπούν τα βιβλία. Να τα μάθουμε να χαϊδεύουν τα βιβλία, να τα κρατάνε αγκαλιά, να τα ξεφυλλίζουν, να τα ρουφάνε. Να πηγαίνουμε τα παιδιά στα βιβλιοπωλεία για να χαζεύουν τα εξώφυλλα που πάντα σου χαμογελάνε, να διαλέγουν τους μαγικούς κόσμους της μάθησης. Να βιώνουν στιγμές πολλές και άφθονες, όπου όλη η οικογένεια θα διαβάζει, ο καθένας στη γωνιά του, όπου ο καθένας θα κάνει το δικό του πνευματικό και γοητευτικό ταξίδι της ανάγνωσης.

Πρέπει να μάθουμε στα παιδιά την τέχνη της ανάγνωσης, να τα πάμε στα ξέφωτα της αισθητικής απόλαυσης του διαβάσματος, να δέσουμε πολλούς κόμπους στα νήματα των παραμυθιών με τα νήματα της λογοτεχνίας. Να ξεφυλλίσουμε την ανάσα άλλων ανθρώπων, μακρινών και άγνωστων. Να παίξουμε το παιχνίδι της φαντασίας και της δημιουργίας, πλάθοντας τη δική μας πραγματικότητα, σκηνοθετώντας μαζί με τους ήρωες τον εαυτό μας και τα όνειρά μας...

Να καλλιεργήσουμε στα παιδιά την αγάπη στα βιβλία, τη λατρεία στη μάθηση, να κρατάνε πάντα ένα βιβλίο στο χέρι όπου και να πηγαίνουν. Γιατί μόνο έτσι θα ανοίγουν δρόμους στη ζωή τους. Γιατί μόνο ο άνθρωπος του βιβλίου είναι ανεξάρτητος άνθρωπος.

Να σκεφτούμε τα άλλα παιδιά στις χώρες της φτώχειας, στις χώρες του πολέμου, που δεν έχουν βιβλία για να διαβάσουν. Να διαβάσουμε και γι’ αυτά τα παιδιά, γιατί τα βιβλία θα μας γεμίσουν με ευαισθησίες, με συναισθήματα κατανόησης και αλληλεγγύης.

Να πάρουμε τα παιδιά από το χέρι, να πάμε στη «χώρα των θαυμάτων» και να συλλαβίσουμε μαζί με την Αλίκη μια μικρή, όμορφη αλήθεια: «Διαβάζω ό,τι μου αρέσει. Μου αρέσει ό,τι διαβάζω. Μου αρέσει ο εαυτός μου όταν διαβάζω».

Λογοτεχνία – Φιλαναγνωσία

ΠΗΓΗ: Ελευθεροτυπία (04.04.2003)

Ενδοοικογενειακή βία

Αποσπάσματα από τον Νόμο 3500/06

Στον Νόμο 3500/06 (ΦΕΚ 232, τ. Α΄/24-10-2006) «Για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας και άλλες διατάξεις» περιλαμβάνονται διατάξεις που αφορούν την προστασία των ανηλίκων έναντι φαινομένων βίας στην οικογένεια, ενώ καθορίζονται οι υποχρεώσεις των εκπαιδευτικών που πληροφορούνται τέτοια περιστατικά κατά την εκτέλεση του εκπαιδευτικού τους έργου.

Άρθρο 1

Για τον παρόντα νόμο θεωρείται ενδοοικογενειακή βία η τέλεση αξιόποινης πράξης σε βάρος μέλους της οικογένειας, σύμφωνα με τα άρθρα 6, 7, 8 και 9 του παρόντος και τα άρθρα 299 και 311 του Ποινικού Κώδικα.

Άρθρο 2

Η άσκηση βίας κάθε μορφής μεταξύ των μελών της οικογένειας απαγορεύεται.

Άρθρο 4

Επί ασκήσεως σωματικής βίας σε βάρος ανηλίκου, ως μέσου σωφρονισμού στο πλαίσιο της ανατροφής του, εφαρμόζεται το άρθρο 1532 του Αστικού Κώδικα.

Άρθρο 7

Το μέλος της οικογένειας το οποίο προκαλεί τρόμο ή ανησυχία σε άλλο μέλος της οικογένειας, απειλώντας το με βία ή άλλη παράνομη πράξη ή παράλειψη, τιμωρείται με φυλάκιση.

Άρθρο 10

Όποιος σε υπόθεση ενδοοικογενειακής βίας απειλεί μάρτυρα ή μέλος της οικογένειάς του ή ασκεί βία εναντίον του ή τον δωροδοκεί, με σκοπό την παρακώλυση απονομής της δικαιοσύνης, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών μέχρι τριών ετών.

Άρθρο 23 / Υποχρεώσεις των εκπαιδευτικών

1 Εκπαιδευτικός της πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ο οποίος, κατά την εκτέλεση του εκπαιδευτικού του έργου, με οποιονδήποτε τρόπο πληροφορείται ή διαπιστώνει ότι έχει διαπραχθεί σε βάρος μαθητή έγκλημα ενδοοικογενειακής βίας, ενημερώνει, χωρίς καθυστέρηση, τον διευθυντή της σχολικής μονάδας.

Ο διευθυντής της σχολικής μονάδας ανακοινώνει αμέσως την αξιόποινη πράξη στον αρμόδιο εισαγγελέα, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 37 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, ή στην πλησιέστερη αστυνομική αρχή.

Την ίδια υποχρέωση έχουν οι εκπαιδευτικοί και οι διευθυντές των ιδιωτικών σχολείων, καθώς και οι υπεύθυνοι των πάσης φύσεως Μονάδων Προσχολικής Αγωγής.

2 Κατά την προδικασία και τη διαδικασία στο ακροατήριο ο διευθυντής της σχολικής μονάδας, ο οποίος ανακοίνωσε την αξιόποινη πράξη στις παραπάνω αρμόδιες αρχές, και ο εκπαιδευτικός, ο οποίος την πληροφορήθηκε ή τη διαπίστωσε, καλούνται να εξετασθούν ως μάρτυρες μόνο αν η πληροφορία δεν αποδεικνύεται με οποιοδήποτε άλλο αποδεικτικό μέσο.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το Υπουργείο Παιδείας, με την υπ’ αριθμ. 73444/Γ2/06.07.2007 εγκύκλιό του, εφιστά στους εκπαιδευτικούς την προσοχή στην αυστηρή εφαρμογή του άρθρου 23.

ΚακοποίησηΣχολική λειτουργία

Η πολλή TV κάνει τα παιδιά υποτακτικά

Συνέντευξη με τον Γιάννη Παπακωνσταντίνου
Παιδοψυχίατρος, επιστημονικός διευθυντής στην Ερευνητική, Ειδική Διαγνωστική και Θεραπευτική Μονάδα «Σπύρος Δοξιάδης»

— Γιατί τα παιδιά έχουν εξάρτηση από την τηλεόραση;

— Γιατί είναι μια παθητική δραστηριότητα. Τα παιδιά είναι δέκτες και επεξεργάζονται την πληροφορία, τις εικόνες και τα ερεθίσματα, αλλά με παθητικό τρόπο.

— Επομένως στην πολλή τηλεόραση λέμε «όχι».

— Εξαρτάται από την ποσότητα και την ποιότητα των ερεθισμάτων. Ο Βιμ Βέντερς, για παράδειγμα, έχει πει ότι από μικρός έβλεπε πάρα πολύ κινηματογράφο, που κάποιος ψυχολόγος θα έλεγε ότι είναι αρνητικό. Όμως αυτός έγινε ένας εξαιρετικός σκηνοθέτης. Όλα τα πράγματα έχουν μια σχετικότητα. Βέβαια ο όγκος των ερεθισμάτων —ακόμη κι αν είναι ποιοτικός— χρειάζεται κατηγοριοποίηση, επεξεργασία, φιλτράρισμα και αποθήκευση.

— Αυτό είναι κάτι που μπορούν να το κάνουν τα παιδιά;

— Μπορούν ανάλογα με την ηλικία τους. Πρέπει να μην παίρνουν πάρα πολλές πληροφορίες σε λίγο χρόνο, γιατί δεν προλαβαίνουν να τις επεξεργαστούν, άρα γίνονται τελείως παθητικοί δέκτες και δεν έχουν ενεργητική στάση απέναντι σε αυτό που βλέπουν.

— Πόσες ώρες να βλέπουν τηλεόραση;

— Εξαρτάται από την ηλικία. Από τα δεδομένα που έχουμε, 2 με 3 ώρες τη μέρα είναι υπεραρκετές. Παραπάνω γίνεται σε βάρος άλλων δραστηριοτήτων που είναι πιο ενεργητικές, όπως το παιχνίδι (ατομικό ή συλλογικό).

— Πάνω από 3 ώρες τι μπορεί να προκαλέσει;

— Έχουν γίνει μελέτες στις ΗΠΑ ανάμεσα σε παιδιά που έβλεπαν λιγότερο από 3 ώρες και σε παιδιά που έβλεπαν περισσότερο. Για τα πρώτα τα συμπεράσματα έδειξαν ότι στην υπόλοιπη ζωή τους ήταν πιο ευρηματικά στο να βρίσκουν λύση σε διάφορα θέματα, πιο ικανά να έχουν ηγετική παρουσία στην ομάδα.

— Η δεύτερη κατηγορία;

— Αυτά ήταν υποτακτικά ή πολύ εξουσιαστικά, με αποτέλεσμα να μην επιβιώνουν στην ομάδα ή να ταυτίζονται πολύ εύκολα με σούπερ ήρωες, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συνεισφέρουν στο ομαδικό παιχνίδι —γιατί άλλα δεν έχουν την ευλυγισία να προσαρμοστούν στους κανόνες του παιχνιδιού, ενώ άλλα θέλουν να αναπαραστήσουν τους σούπερ ήρωες.

— Αυτή η εικόνα τα ακολουθεί και στην ενήλικη ζωή τους;

— Πράγματι. Αυτές οι ομάδες παρακολουθήθηκαν και ύστερα από χρόνια. Αυτά που έβλεπαν πολλές ώρες τηλεόραση έγιναν υπάλληλοι, πήγαν σε χαμηλές θέσεις εργασίας, δε ρισκάρανε στη ζωή τους, ακολουθούσαν την πεπατημένη.

— Η πολλή τηλεόραση ωθεί τα παιδιά σε επιθετικότητα και βία;

— Η βία και η επιθετικότητα είναι συνυφασμένες με την ανθρώπινη φύση. Βία υπάρχει στο σχολείο, στο περιβάλλον. Το να βομβαρδίζονται με τέτοια ερεθίσματα και από την τηλεόραση τα καθιστά αδύναμα να επεξεργαστούν και τη δική τους επιθετικότητα —που είναι εγγενής.

— Η εξοικείωση με τη βία μπορεί να μειώσει την ευαισθησία τους;

— Η εξοικείωση με τη βία σημαίνει ότι και τη δική τους βία την προβάλλουν χωρίς περιορισμούς και ότι εξοικειώνονται με αυτή. Ως μάρτυρες, δηλαδή, βλέποντας μια επιθετική σκηνή προς τον συμμαθητή τους, δε θα τον προστατέψουν, γιατί έχουν προσλάβει πολλές εικόνες βίας και δε θα αντιδράσουν.

— Από ποια ηλικία μπορεί ένα παιδί να παρακολουθεί τηλεόραση;

— Από 2,5 χρόνων, όταν αρχίζει να αναπτύσσεται το κέντρου του εγκεφάλου και είναι σε θέση να επεξεργαστεί πληροφορίες. Σε αυτή την ηλικία αναπτύσσεται και το συμβολικό παιχνίδι, επομένως μπορεί να ταυτιστεί με ρόλους άλλων. Τότε είναι που ωριμάζουν τα κέντρα λόγου και σκέψης και μπαίνουν τα παιδιά στον κόσμο της κατανόησης των συμβολισμών.

— Επομένως τα ερεθίσματα της τηλεόρασης μπορεί να έχουν και θετικό ρόλο;

— Ή θα βοηθήσουν να αναπτυχθεί περισσότερο αυτή η ικανότητα ή θα παίξουν έναν επιβραδυντικό ρόλο. Όταν τα προγράμματα δεν έχουν βάθος, δεν υπονοούν πράγματα, δε χρησιμοποιούν μεταφορικές έννοιες, έχουν επιβαρυντικό ρόλο.

— Πώς διακρίνουμε τα χαμηλής ποιότητας παιδικά;

— Είναι αυτά που δεν έχουν σύνθετο σενάριο, δε διαπραγματεύονται τις ανθρώπινες σχέσεις, αλλά είναι μια συρραφή πράξεων, μια αλληλουχία πράξεων, και δεν υπάρχει χώρος συναισθηματικός και ψυχικός. Είναι δηλαδή πολύ «το πράττειν» και πολύ λίγο «το αισθάνεσθαι».

— Ευθύνεται η τηλεόραση για διαταραχές στον ύπνο;

— Αν το παιδί έχει δει κάτι που το έχει φοβίσει, είναι πολύ πιθανό ότι θα διαταραχτεί, ότι θα το δει ως εφιάλτη, γιατί τα όνειρά μας ουσιαστικά αναπαράγουν τα βιώματα που έχουμε ζήσει, είτε θετικά είτε αρνητικά.

— Το «δεν έχω χρόνο για τα παιδιά, γι’ αυτό βλέπουν τηλεόραση» πώς το σχολιάζετε;

— Η τηλεόραση είναι ένα φτηνό, ένα δωρεάν παρκάρισμα παιδιών. Είναι βολικό, εύκολο, αλλά όχι το καλύτερο.

Τηλεόραση

ΠΗΓΗ: Ελευθεροτυπία (06.05.2008) / Ολυμπία Λιάτσου

Για να ελαφρύνει η σχολική τσάντα

Από το Υπουργείο Παιδείας

Η εκπαιδευτική κοινότητα (εκπαιδευτικοί, γονείς, μαθητές) αλλά και ο ιατρικός κόσμος προβληματίζονται συνεχώς, καθώς βλέπουν με ανησυχία τα παιδιά να μεταφέρουν καθημερινά ένα βαρύ φορτίο από και προς το σχολείο. Επειδή για το Υπουργείο Παιδείας το θέμα της σωματικής και πνευματικής υγείας των μαθητών αποτελεί ουσιαστικό ζήτημα, σας επισημαίνουμε τα ακόλουθα:

Υποχρεώσεις του σχολείου

1 Μεριμνά για την κατά το μέγιστο αξιοποίηση των χώρων της σχολικής τάξης (π.χ. βιβλιοθήκες, ντουλάπια, ράφια, θρανία), ώστε να είναι δυνατή η παραμονή ικανοποιητικού αριθμού βιβλίων στην αίθουσα διδασκαλίας.

2 Προβαίνει στον εξορθολογισμό χρήσης των σχολικών εγχειριδίων και αντικειμένων γενικότερα, σύμφωνα πάντα με το ωρολόγιο πρόγραμμα, ώστε να μειώνεται στο ελάχιστο η μεταφορά τους από και προς το σχολείο.

3 Ζητά τη διαρκή ενημέρωση από αρμόδιους εξειδικευμένους παιδαγωγούς και επιστήμονες σχετικά με την καλλιέργεια και την εμπέδωση του ουσιαστικού περιεχομένου του «Νέου Σχολείου» αναφορικά με το εν λόγω θέμα.

4 Αποστέλλει στην αρχή κάθε σχολικής χρονιάς επιστολή με σχετικές οδηγίες στους γονείς και κηδεμόνες των μαθητών.

Υποχρεώσεις των εκπαιδευτικών

1 Επικολλούν φωτοτυπία με το ωρολόγιο πρόγραμμα στο πρόχειρο τετράδιο των μαθητών και συγχρόνως το αναρτούν στον πίνακα ανακοινώσεων ή σε ορατό σημείο της τάξης.

2 Με τη λήξη των μαθημάτων ο εκπαιδευτικός της τάξης ή οι εκπαιδευτικοί των ειδικοτήτων μελετούν μαζί με τους μαθητές το πρόγραμμα της επόμενης μέρας και, αναλόγως των απαιτήσεων των μαθημάτων, οι μαθητές τοποθετούν στην τσάντα τους μόνο τα απαραίτητα βιβλία, τετράδια κ.ά.

3 Ειδικότερα, οι εκπαιδευτικοί των Α΄ και Β΄ τάξεων μεριμνούν ώστε οι μαθητές να αφήνουν τα περισσότερα πράγματά τους στο σχολείο, σε συγκεκριμένο χώρο για κάθε παιδί (ντουλάπα ή ράφι εάν ο χώρος επαρκεί ή, σε διαφορετική περίπτωση, κάτω από το θρανίο τους). Είναι προφανές ότι σε όλα τα σχολικά εγχειρίδια και αντικείμενα θα αναγράφεται το ονοματεπώνυμο και η τάξη του μαθητή.

4 Οι μαθητές, από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου, πρέπει να διδαχθούν τους σωστούς τρόπους μεταφοράς της σχολικής τσάντας και γενικά των μεγάλων φορτίων, ώστε να μπορούν να τους εφαρμόζουν.

Αν και η παραπάνω διαδικασία θα επιφέρει πρόσθετο έργο και προσπάθεια από μέρους των εκπαιδευτικών, η διαρκής εξάσκηση θα συμβάλλει καθοριστικά στο να ελαχιστοποιηθεί η μεταφορά πρόσθετου βάρους.

Υποχρεώσεις των γονέων

1 Μπορούν να συμβουλεύονται καθημερινά το εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα που έχουν δώσει οι εκπαιδευτικοί.

2 Φροντίζουν στην αρχή της σχολικής χρονιάς να αναγράφονται σε ετικέτες το ονοματεπώνυμο και η τάξη του παιδιού σε όλα τα αντικείμενά του (βιβλία, τετράδια, κασετίνες).

3 Μετά το τέλος των κατ’ οίκον εργασιών συνιστάται ο έλεγχος του εβδομαδιαίου ωρολογίου προγράμματος, ώστε να αποφεύγεται από μέρους των μαθητών η άσκοπη μεταφορά βιβλίων και τετραδίων προς το σχολείο.

4 Η τοποθέτηση των βιβλίων μέσα στην τσάντα θα πρέπει να γίνεται έτσι, ώστε το κέντρο βάρους της να βρίσκεται όσο το δυνατόν πιο κοντά στη μέση. Επίσης, η κατανομή του βάρους θα πρέπει να είναι ομοιόμορφη, με την τοποθέτηση των πιο βαριών βιβλίων στο πίσω μέρος της τσάντας.

Με τον τρόπο αυτό, και τη συνεργασία σχολείου και οικογένειας, θα επιτευχθεί ο στόχος της ελαχιστοποίησης του βάρους της σχολικής τσάντας, με σκοπό την προστασία της σωματικής υγείας των μαθητών.

Σχολική τσάντα

ΠΗΓΗ: Εγκύκλιος Φ.7/531/129567/Γ1/15.10.2010

Οι «καλοί» μαθητές

Της Λουίζας Βογιατζή

Συμβουλευτική ψυχολόγος

Το σχολείο είναι ένας από τους πιο σημαντικούς σταθμούς στη ζωή κάθε ανθρώπου. Ακόμη και για τον πιο «αδιάφορο» μαθητή είναι επώδυνο να μην τα καταφέρνει, να έχει αποτυχίες, να μην μπορεί να προσαρμοστεί στο σχολικό περιβάλλον.

Υπάρχει, όμως, η «συνταγή της επιτυχίας» που κάνει τον καλό μαθητή; Είναι εύχρηστη και χωρίς παρενέργειες;

O πιο καλός ο μαθητής...

Τι σημαίνει «καλός» μαθητής; Πολύ απλό, θα έλεγαν οι περισσότεροι: Είναι αυτός που είναι επιμελής, συνεπής στις σχολικές του υποχρεώσεις, δεν έχει ο ίδιος και δε δημιουργεί προβλήματα στο σχολείο, στους δασκάλους και στους συμμαθητές του και, γενικά, παίρνει καλούς βαθμούς και δε δυσκολεύεται ιδιαίτερα στις εξετάσεις. Όλα αυτά είναι σωστά και κατανοητά, δεν παύουν όμως να αποδίδουν μια αρκετά στατική εικόνα, αγνοώντας έτσι τους δύο βασικότερους παράγοντες που διαμορφώνουν, ο καθένας με τον τρόπο του, την έννοια αυτή: Τα παιδιά, τους ίδιους δηλαδή τους μαθητές, και τους γονείς.

Πρέπει να θυμόμαστε ότι μιλάμε για παιδιά και, συγκεκριμένα, για παιδιά ηλικίας από 6 έως 18 ετών. Αυτά τα δώδεκα χρόνια της σχολικής σταδιοδρομίας είναι χρόνια διαρκούς και πολύ ραγδαίας ανάπτυξης, χρόνια συνεχόμενων αλλαγών στην προσωπικότητα, τον συναισθηματικό κόσμο, το γνωστικό επίπεδο, τις αντιδράσεις, τη συμπεριφορά του κάθε παιδιού. Όλες αυτές οι αλλαγές, οι έντονες και συνήθως αναπάντεχες μεταπτώσεις στον τρόπο που κάθε παιδί βιώνει τον κόσμο γύρω του και μέσα του, δεν είναι απλώς μικρά, δευτερεύοντα προβληματάκια που πρέπει να ξεπεραστούν το γρηγορότερο για να συνεχίσει το παιδί να είναι λειτουργικό και αποτελεσματικό στις μαθητικές του υποχρεώσεις, αλλά είναι το «εδώ και τώρα», η καθημερινή, ζωντανή και συχνά πολύ δύσκολη πραγματικότητά του.

Οι «επενδύσεις» των γονιών

Από την άλλη μεριά έχουμε τους γονείς. Είναι αυτοί που έχουν τις προσδοκίες, τα όνειρα που —όσο στεγνό και άχαρο κι αν ακούγεται— έχουν «επενδύσει» με πολλούς τρόπους στο παιδί τους και περιμένουν και μέσα από τις επιδόσεις του στο σχολείο (αν όχι κυρίως μέσα από αυτές), να «ανταμειφθούν», να δουν τις προσπάθειές τους να καρποφορούν.

Για τους γονείς το «καλός μαθητής» είναι συχνά πολύ προσωπική υπόθεση. Κατ’ αρχάς, είναι η αγνή χαρά και ικανοποίηση να βλέπουν το παιδί τους να τα καταφέρνει και να μη δυσκολεύεται. Είναι όμως και πολλά άλλα:

Είναι η προσωπική τους επιβεβαίωση ότι τα έχουν καταφέρει καλά ως γονείς.

Είναι μια —πολλές φορές αβάσιμη— ανακούφιση ότι το παιδί τους εξασφαλίζει ένα (σύμφωνα με τα κριτήριά τους) καλό μέλλον.

Είναι, ακόμη, «ξόρκι» για τις δικές τους κακοτυχίες ή αποτυχίες («Εσύ θα καταφέρεις αυτό που δεν κατάφερα εγώ»), «τρόπαιο» σε ανταγωνιστικά παιχνίδια με άλλους, «τροφή» για τη ματαιοδοξία τους.

Καλοί βαθμοί και κατάθλιψη

O καλός μαθητής, λοιπόν, είναι αυτός που ξεπερνά ακάθεκτος όλες τις δυσκολίες και τις μεταπτώσεις της ηλικίας του και συνεχίζει να «φέρνει καλούς βαθμούς», εκπληρώνοντας έτσι τις προσδοκίες των γονιών του. Υπάρχουν παιδιά που το καταφέρνουν. Γιατί έτσι είναι φτιαγμένα, γιατί στάθηκαν σε μερικά πράγματα τυχερά, γιατί είχαν πάντα την κατάλληλη στήριξη. Υπάρχουν όμως και άλλα που δεν τα καταφέρνουν, που το να είναι πάντα καλοί μαθητές κάποια μέρα το πληρώνουν αρκετά ακριβά.

Λέει η μητέρα του Γιώργου, που είναι 14 ετών: «Το ότι ήταν καλός μαθητής ήταν για μας απόδειξη ότι όλα πάνε καλά. Είχαμε μπερδέψει το παιδί Γιώργο με τον μαθητή. Το ότι δεν πήγαινε σινεμά ή βόλτα με τους φίλους του, ότι είχε απομονωθεί, δε μας απασχολούσε ιδιαίτερα, γιατί λέγαμε ότι αν είχε προβλήματα, θα έπεφταν και οι σχολικές του επιδόσεις. Πόσο έξω μπορεί να πέφτει κανείς ως γονιός... Όταν άρχισαν οι εφιάλτες και ο παιδοψυχολόγος μάς μίλησε για κατάθλιψη, τότε δυστυχώς το καταλάβαμε».

Αναθεωρήσεις

Ίσως λοιπόν είναι απαραίτητο να αναθεωρήσουμε κάπως τις αντιλήψεις περί καλών μαθητών και να τις προσαρμόσουμε στο κάθε παιδί ξεχωριστά.

1 Καλός μαθητής είναι αυτός που τα καταφέρνει στο σχολείο και στα μαθήματα, αλλά όχι σε βάρος της προσωπικής του ευτυχίας. Όταν δηλαδή υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στις σχολικές επιδόσεις και στην ευχαρίστηση, το παιχνίδι, την παρέα με συνομηλίκους, την τεμπελιά και το χασομέρι —απαραίτητο συστατικό της εφηβικής, ιδιαίτερα, ηλικίας. Είναι όχι μόνο άχρηστο αλλά και πολύ επικίνδυνο να είναι κάποιος πρώτος μαθητής και μια μέρα να αναγκαστεί να «εγκαταλείψει» επειδή «κάηκε».

2 Καλός μαθητής είναι κι αυτός που οι επιδόσεις του δεν είναι πάντα οι ίδιες, αλλά μπορεί να πέφτουν όταν κάτι σοβαρό τον απασχολεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ήρθε η συντέλεια του κόσμου, ούτε για τους γονείς του και, κατά συνέπεια, ούτε για τον ίδιο.

3 Καλός μαθητής είναι κι αυτός που είναι καλός σε ορισμένα μαθήματα και σε άλλα λιγότερο.

4 Καλός μαθητής είναι επίσης κι εκείνος που παίρνει μέτριους βαθμούς και είναι ευχαριστημένος, έχει ενδιαφέροντα που τα αγαπάει και προσπαθεί γι’ αυτά, έστω κι εξωσχολικά.

Ίσως πρέπει να γίνουμε λίγο πιο γενναιόδωροι με τον τίτλο του καλού μαθητή και να τον διευρύνουμε.

Καλός είναι μόνο ο πρώτος;

Καλός μαθητής είναι μόνο ο πρώτος μαθητής ή αυτός που είναι ανάμεσα στους πρώτους; Δυστυχώς, οι γονείς, σπρωγμένοι εν μέρει από τις προσωπικές τους φιλοδοξίες και εν μέρει από το σχολικό σύστημα, τείνουν να παίρνουν ως βασικότερο κριτήριο αξιολόγησης τις μελλοντικές πιθανότητες που έχει (όπως τις έχουν εκτιμήσει βέβαια οι ίδιοι χρόνια πριν) να πάει καλά στις εκάστοτε Πανελλήνιες και να μπει σε μια «καλή σχολή».

Ίσως, όμως, είναι προτιμότερο, για το καλό των παιδιών κυρίως, να αξιολογούμε τις σχολικές τους επιδόσεις την κάθε στιγμή (χωρίς να αλληθωρίζουμε προς το μέλλον), σύμφωνα με τις προσπάθειες που καταβάλλουν, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και τις υπόλοιπες «επιδόσεις» σε άλλους τομείς της ζωής τους.

Η καλύτερη «συνταγή»

Μιλώντας λοιπόν γι’ αυτόν τον πιο «διευρυμένο» καλό μαθητή, μπορούμε να δούμε τι μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί να τα πηγαίνει καλά στο σχολείο:

1. Ενθάρρυνση για αυτονομία

Το σχολείο είναι δουλειά του παιδιού. Μια σχολική σταδιοδρομία που αρχίζει με τη λογική «Έχουμε να κάνουμε μαθήματα» και με συνεχείς παραινέσεις των γονιών στο παιδί για να μελετήσει, μπαίνει σε κακές βάσεις. Η αυτονομία μαθαίνεται σιγά σιγά, πριν και μετά την αρχή του σχολείου, όταν οι γονείς εμπιστεύονται τα παιδιά τους και τα ενθαρρύνουν να κάνουν πράγματα μόνα τους, να συμμετέχουν ανάλογα με την ηλικία τους σε δουλειές του σπιτιού, να έχουν φίλους και να διαχειρίζονται τις σχέσεις τους.

2. Αναγνώριση

Η αναγνώριση και η εκτίμηση αυτού που προσπαθεί ένα παιδί είναι κάτι το οποίο χρειάζεται μεγάλη γενναιοδωρία εκ μέρους των γονιών και, ίσως, κάτι παραπάνω. Ένα καθήκον των γονιών είναι να αναγνωρίσουν μέσα τους και να μετριάσουν, όσο γίνεται, την τελειομανία και την υπέρμετρη φιλοδοξία τους σε σχέση με τα παιδιά τους, γιατί δεν υπάρχει το τέλειο παιδί, όπως δεν υπάρχουν οι τέλειοι γονείς. Σχετικά με τα μαθήματα του σχολείου, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εμπιστευτούμε το παιδί ότι θα βρει τον δικό του ρυθμό και τρόπο, ενώ ας έχουμε υπόψη ότι όσο περισσότερη πίεση ασκούμε τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες να συμβεί αυτό.

3. Βοήθεια στην οργάνωση της δουλειάς

Αυτό φυσικά δεν είναι εύκολο, γιατί η ανησυχία των γονιών βάζει σε δοκιμασία την υπομονή τους. Επειδή, όμως, οι φωνές και ο θυμός τελικά δεν έχουν κανένα θετικό αποτέλεσμα, έχει πιο ουσιαστική σημασία το να βοηθήσουν το παιδί να βρει τρόπους να είναι πιο συστηματικό. Να βρει πού του αρέσει να διαβάζει, ποια ώρα, να μην το αφήνουν περισσότερο από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα ανάλογο της ηλικίας του (π.χ. όχι παραπάνω από μισή με μία ώρα στην πρώτη τάξη, μία με μιάμιση στη δευτέρα και στην τρίτη κ.ο.κ.), να κοιτάει πρώτα τι έχει και μετά να αρχίζει, να κάνει μικρά ενδιάμεσα διαλείμματα, να εναλλάσσει γραπτές με προφορικές ασκήσεις για να μένει συγκεντρωμένο. Όλα αυτά έχουν μεγάλη σημασία: πολλά παιδιά πελαγώνουν επειδή δεν μπορούν να οργανώσουν τη μελέτη τους και όχι τόσο γιατί δυσκολεύονται με το περιεχόμενο.

4. Στήριξη από τους γονείς

Προσοχή όμως: Όχι για να τους υπενθυμίζουν συνέχεια ότι έχουν κι άλλα μαθήματα, ότι δεν τα πήγαν αρκετά καλά στην τελευταία ορθογραφία ή στο τεστ και για να τα κρατάνε καθισμένα τέσσερις ώρες στην καρέκλα μέχρι να τελειώσουν τη μελέτη τους. Χρειάζονται τους γονείς για βοήθεια σε ό,τι δεν καταλαβαίνουν και δυσκολεύονται. Για να έχουν κάποιον που θα τα ακούσει, όταν έστω και μικροπροβλήματα με τη συμμαθήτρια, τη δασκάλα, τον γυμναστή, τον καλύτερο φίλο, τον καθηγητή της Χημείας τούς προκαλούν ανησυχία, ένταση, λύπη.

5. Διάκριση του μαθητή από το παιδί

Οι γονείς δεν πρέπει να συγχέουν τον μαθητή με το παιδί και να δίνουν στο παιδί τους να καταλαβαίνει ότι μια αποτυχία στο σχολείο δε σημαίνει γι’ αυτούς ότι απογοητεύονται ή ότι κλονίζεται η αγάπη τους γι’ αυτό. Αυτό μπορεί πολλοί γονείς να το θεωρούν αυτονόητο («Αλίμονο, εγώ το παιδί μου το αγαπάω ό,τι κι αν κάνει, ό,τι μαθητής κι αν είναι»), πολύ συχνά, όμως, του δίνουν άλλα μηνύματα. Με την πρόθεση να του δείξουν ότι «πρέπει να το πάρει στα σοβαρά», το τιμωρούν, το μαλώνουν ή δείχνουν μόνο τη δυσαρέσκεια και την απογοήτευσή τους, χωρίς να προσπαθήσουν καν να το καταλάβουν και να το βοηθήσουν.

Για να ξεπεράσουν όμως τις δυσκολίες τους, τα παιδιά χρειάζονται ανθρώπους που ενδιαφέρονται ν’ ακούσουν και να καταλάβουν. Με τον τρόπο αυτό μαθαίνουν να ζητούν βοήθεια όταν τη χρειάζονται και να μην εγκαταλείπουν όταν κάτι δεν πάει καλά. Χρειάζονται γονείς που καταλαβαίνουν ότι πραγματικά καλός μαθητής είναι μόνο αυτός που είναι καλά και στην υπόλοιπη ζωή του.

Σχολικά μαθήματα

ΠΗΓΗ: vita.gr
ΕΙΚΟΝΑ: vladtime.ru

Για να πιστέψει το παιδί στον εαυτό του (2)

Από την Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία

1 Επικοινωνήστε με ειλικρινές ενδιαφέρον με το παιδί σας. Δείξτε του ότι χαίρεστε που μιλάτε μαζί του και ότι δεν το κάνετε σαν αγγαρεία. Εκδηλώστε την αγάπη σας με αγκαλιές και χάδια.

2 Εστιάζετε πάντα στα θετικά του χαρακτηριστικά και στα χαρίσματά του.

3 Μην επιβάλλετε τις απόψεις σας. Προσπαθήστε να είστε διαλλακτικοί και αληθινά δημοκρατικοί.

4 Εξηγήστε του πως αν κάποιος θυμώνει μαζί του, το κοροϊδεύει ή του επιτίθεται, αυτό δε σημαίνει ότι φταίει ή ότι είναι κακό παιδί.

5 Βοηθήστε το να αντιλαμβάνεται τις επιθετικές προκλήσεις των άλλων και να τις απενεργοποιεί ή να αδιαφορεί.

6 Προτρέψτε το να αποδέχεται χωρίς ταραχή τον έπαινο και την κοροϊδία.

7 Ενθαρρύνετέ το να εκφράζει ειλικρινά τις απόψεις του και να εξωτερικεύει ξεκάθαρα τα αισθήματά του.

8 Βοηθήστε το να αναπτύξει αυτοέλεγχο. Να επιλέγει τη συναισθηματική του αντίδραση αντί να αντιδρά παρορμητικά στις προκλήσεις του περιβάλλοντος.

9 Επιβραβεύστε κάθε μικρή πρόοδο που κάνει. Ενισχύστε την προσπάθεια που καταβάλλει, ακόμη και όταν δεν τα καταφέρνει.

1

0 Προτρέψτε το να σέβεται και να εκτιμά τον εαυτό του, ανεξάρτητα από το πόσο αποδίδει.

Παράλληλα εξηγήστε στο παιδί τη διαφορά ανάμεσα στην παθητική, τη δυναμική και την επιθετική συμπεριφορά.

Παθητική συμπεριφορά

«Τα θέλω μου και οι ανάγκες μου είναι λιγότερο σημαντικά από των άλλων» → Ανασφάλεια, μπλοκαρισμένα αισθήματα, υποχωρητικότητα, φόβος.

Δυναμική συμπεριφορά

«Τα θέλω μου και οι ανάγκες μου είναι εξίσου σημαντικά με των άλλων» → Υπεράσπιση και διεκδίκηση των ατομικών δικαιωμάτων με τρόπο που δε θίγει τον άλλο. Ειλικρινής εξωτερίκευση των αισθημάτων.

Επιθετική συμπεριφορά

«Τα θέλω μου και οι ανάγκες μου είναι περισσότερο σημαντικά από των άλλων» → Παραβίαση των δικαιωμάτων του άλλου, εξωτερίκευση των αισθημάτων με παρενόχληση.

Για να πιστέψει το παιδί στον εαυτό του (1) Για να πιστέψει το παιδί στον εαυτό του (2)

Ψυχική υγεία

ΠΗΓΗ: e-child.gr

Και τα παιδιά διδάσκουν τους γονείς

Η σχέση των γονιών με τα παιδιά, αυτή η υπέροχη σχέση αγάπης, τους προσφέρει μια νέα ματιά του κόσμου. Μαθαίνουν θαυμαστά πράγματα, ξαναβρίσκουν τις χαρές που έχασαν ωριμάζοντας και συνειδητοποιούν πόσο μπορούν να αλλάξουν προς το καλύτερο.

Τι πρέπει να κάνουν όμως οι γονείς για να εισπράξουν όλη αυτή τη γνώση; Μα, να βάλουν στην άκρη την «ωριμότητα» και την «πείρα» τους, να αφουγκραστούν την παιδική σοφία, να είναι ανοιχτοί και να εκτιμήσουν το αυθόρμητο και λαμπερό πνεύμα των μικρών. Με δυο λόγια, να γίνουν οι καλύτεροι μαθητές των παιδιών τους!

Ας δούμε, λοιπόν, τις μικρές και μεγάλες χαρές που μπορούν να διδάξουν τα παιδάκια στους γονείς τους:

1. Η απόλαυση του παιχνιδιού

Ένα από τα μεγαλύτερα ταλέντα των παιδιών είναι να μην παίρνουν ποτέ τη ζωή στα... σοβαρά. «Τα παιδιά έχουν τη μοναδική ικανότητα να μετατρέπουν το καθετί σε παιχνίδι και να το απολαμβάνουν με πάθος. Χαίρονται τόσο εύκολα παίζοντας με τόσο απλά, καθημερινά πράγματα», αναφέρει η παιδοψυχολόγος κ. Αγνή Μαριακάκη.

2. Η αστείρευτη περιέργεια

Μόλις τα παιδιά καταφέρουν να φτιάξουν τις πρώτες φράσεις, αρχίζουν τα «γιατί;». Οτιδήποτε βλέπουν γύρω τους τα προκαλεί. Έχουν αμέτρητες απορίες, ενώ η κάθε απάντηση που λαμβάνουν όχι μόνο δε σβήνει τη δίψα τους, αλλά προκαλεί μια καινούργια ερώτηση —μέχρι τελικής (των γονιών) εξαντλήσεως σε αποθέματα γνώσεων ή αντοχής. Δεν τους αρκεί η επιφάνεια των πραγμάτων και αναζητούν την ουσία.

3. Η δημιουργικότητα και ο πλάγιος τρόπος σκέψης

Τα παιδιά έχουν δικούς τους τρόπους να επεξεργάζονται νοητικά τον κόσμο. Αυτό φαίνεται στον τρόπο με τον οποίο δημιουργούν ή εκφράζονται, στον τρόπο με τον οποίο επιλύουν ένα πρόβλημα. Είναι ένα μοναδικό χάρισμα που τα βοηθά να ζουν όμορφα κάθε φάση της ζωής.

4. Η δύναμη της συγνώμης

Ένα από τα σημαντικότερα χαρίσματα των παιδιών είναι η ανεξικακία και η μεγαλοψυχία τους, ο τρόπος που αφήνουν πίσω τους οποιαδήποτε πικρία. Είναι πάντα έτοιμα να ξεχάσουν, να συγχωρήσουν. Δεν κρατούν καμιά κακία μέσα τους.

5. Η απόλαυση του «τώρα»

Συνήθως οι γονείς, πιεσμένοι και αγχωμένοι από τις υποχρεώσεις, μετατρέπονται, χωρίς να το καταλάβουν, σε ρομποτάκια που τρέχουν χωρίς να βλέπουν ή να ακούνε τίποτα γύρω τους. Τα παιδιά —που έχουν τον δικό τους ρυθμό— τους αναγκάζουν, ευτυχώς, να επιβραδύνουν. Οι γονείς μαθαίνουν ότι δε θα χαθεί ο κόσμος αν αντί για δέκα πράγματα γίνουν μόνο τα δύο και ότι πάντα μπορούν να αφήσουν ορισμένα για μια άλλη στιγμή. Ο κόσμος είναι για τα παιδιά πολύ πιο συναρπαστικός όταν χαρίζουμε στον εαυτό μας την πολυτέλεια να τον παρατηρεί και να απολαμβάνει τα χρώματα, τους ήχους, κάθε λεπτομέρεια απ’ ό,τι μας περιβάλλει.

6. Δε χρειάζεται να είναι όλα τέλεια

Τα παιδιά βοηθούν τους γονείς να δεχτούν τα όρια των ικανοτήτων τους, να τα συνειδητοποιήσουν και να αισθανθούν έτσι πολύ πιο ήρεμοι. Στα μάτια των μικρών οι γονείς είναι πάντα υπέροχοι. Η μαμά, π.χ., σε σύγκριση με όλες τις άλλες γυναίκες είναι πάντα η πιο όμορφη, έχει τα πιο ωραία μαλλιά —κι ας είναι εκείνη τη στιγμή αχτένιστη και με τις πιτζάμες. Τα παιδιά δέχονται και αγαπούν τους γονείς γι’ αυτό που είναι.

7. Αισιοδοξία για το αύριο

Η Σκάρλετ Ο’ Χάρα, ηρωίδα της ταινίας «Όσα παίρνει ο Άνεμος», είχε πει την κλασική ατάκα «Αύριο είναι μια άλλη μέρα». Αυτό ακριβώς κάνουν και τα παιδιά. Ζουν στο παρόν και το απολαμβάνουν, αντί να ανησυχούν για τα αρνητικά που μπορεί να κρύβει το άγνωστο μέλλον. Εξάλλου, τα παιδιά έχουν μια δική τους αντίληψη των πραγμάτων, πιο χαλαρή και με λιγότερους φόβους.

8. Ποτέ μη λες «ποτέ»

Αυτή η μοναδική εμπειρία της ανατροφής του παιδιού κάνει τους γονείς να αναθεωρούν διάφορα πράγματα. Αντιλαμβάνονται πόσο εύκολα διαψεύδονται τα μεγαλεπήβολα «Εγώ ποτέ δε θα...» ή «Εγώ πάντα θα...». Μαθαίνουν, επίσης, να είναι πιο επιεικείς όταν κρίνουν τους δικούς τους γονείς για όσα δεν έκαναν ή έκαναν με λανθασμένο τρόπο.

9. Η δύναμη της αλήθειας

Ένα από τα δυσκολότερα πράγματα είναι να λέει κανείς πάντα την αλήθεια. Τα παιδιά το κάνουν με τον φυσικότερο τρόπο —μέχρι, βέβαια, να τα μάθουν οι γονείς ότι «μερικά πράγματα δεν τα λέμε»...

10. Τα παιδιά μεταμορφώνουν

Κανένας δεν έχει τη δύναμη να μεταμορφώσει τους γονείς όσο ένα παιδί. Η αντίδραση ενός παιδιού, π.χ., απέναντι σε μια μαμά που είναι αυστηρή με τους άλλους και η οποία πάντα λέει αυτό που θέλει χωρίς να νοιάζεται αν πληγώνει τους άλλους, μπορεί να την αλλάξει και να την κάνει να σκεφτεί πριν μιλήσει.

11. Η αγάπη είναι ανεξάντλητη

Το συναίσθημα που νιώθουν οι γονείς για το παιδί τους δε συγκρίνεται με κανένα άλλο. Όταν το παίρνουν για πρώτη φορά στην αγκαλιά τους, σίγουρα νιώθουν ότι δε θα μπορέσουν ποτέ να ξαναγαπήσουν τόσο πολύ κανένα πλάσμα πάνω στη γη. Αλλά μέσα από τα παιδιά τους μαθαίνουν ν’ αγαπούν όλα τα παιδιά του κόσμου —όχι με έναν γενικό και αόριστο τρόπο αλλά πιο ουσιαστικά. Ανακαλύπτουν ότι όσο δίνουν από αυτή την αγάπη, τόσο μεγαλύτερο απόθεμα έχουν μέσα τους. Αρχίζουν να ενδιαφέρονται για την τύχη όλων των παιδιών αλλά και για το μέλλον του πλανήτη, αφού είναι ο τόπος όπου θα ζήσει το παιδί τους. Βγαίνουν, έτσι, από τα στενά όρια του κόσμου τους και αποκτούν μια άλλη αντίληψη για όλους και για όλα γύρω τους.

12. Η σχέση με τα αντικείμενα

Ο καταναλωτισμός είναι βασικό χαρακτηριστικό της σημερινής κοινωνίας. Σε πολλές περιπτώσεις, όμως, λειτουργεί αρνητικά: Όσο πιο πολλά αποκτά κανείς τόσο λιγότερο τα απολαμβάνει και θέλει διαρκώς περισσότερα για να ευχαριστηθεί. Ένα παιδί χαίρεται με το παραμικρό, φτάνει να είναι «καινούργιο».

13. Η επαφή με το σώμα

Τα παιδιά ζουν κυριολεκτικά μέσα από το σώμα τους. Παρατηρώντας τα μικρά, οι γονείς διδάσκονται ότι πρέπει να ξαναβρούν την επαφή με τον εαυτό τους μέσα από το σώμα τους.

14. Ποτέ δε σταματάς να μαθαίνεις

Το μεγάλωμα του παιδιού είναι συναρπαστικό αλλά ταυτόχρονα και δύσκολο. Οι γονείς ανακαλύπτουν τον εαυτό τους, τις ικανότητες και τις αδυναμίες τους. Τα μικρά τούς βοηθούν να δουν ότι έχουν αμέτρητες δυνατότητες και τους δίνουν το κίνητρο να τις αξιοποιήσουν.

Γονείς

ΠΗΓΗ: Το παιδί μου κι εγώ (03/2000)

Δέκα συμβουλές για τη φροντίδα του παιδιού

Από την ΕΨΥΠΕ

(Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου)

1 Δώσε αγάπη και φροντίδα στο παιδί σου με συνέπεια και σταθερότητα. Η αγάπη είναι ουσιώδης για την ανάπτυξη του παιδιού, όπως είναι η τροφή για το σώμα του.

2 Δώσε στο παιδί όσο περισσότερο από τον χρόνο σου μπορείς. Αξίζει πιο πολύ να μιλάς, να παίζεις και να διαβάζεις στο παιδί σου παρά να ασχολείσαι συνέχεια με την τάξη και την καθαριότητα του σπιτιού.

3 Φρόντισε να έχει το παιδί σου νέες εμπειρίες από τη στιγμή της γέννησής του. Οι εμπειρίες αυτές το πλουτίζουν και το βοηθούν να αναπτυχθεί φυσιολογικά.

4 Ενθάρρυνε το παιδί να παίζει με κάθε δυνατό τρόπο. Το παιχνίδι είναι σημαντικό είτε παίζει μόνο του είτε, αργότερα, με άλλα παιδιά. Μέσα απ’ αυτό το παιδί ανακαλύπτει, μιμείται, κατασκευάζει, υποκρίνεται, δημιουργεί.

5 Ενθάρρυνέ το περισσότερο για την προσπάθεια που κάνει παρά για την επιτυχία.

6 Φρόντισε να δώσεις υπευθυνότητες στο παιδί σου. Οι δεξιότητες και οι ικανότητές του μπορούν να αναπτυχθούν με την εμπειρία και το βοηθούν να αναπτύξει σιγά σιγά περισσότερη ανεξαρτησία.

7 Θυμήσου ότι κάθε παιδί έχει τη δική του μοναδικότητα και είναι διαφορετικό από τ’ άλλα. Πρέπει επομένως η συμπεριφορά μας να είναι «κομμένη και ραμμένη» στα μέτρα του κάθε παιδιού.

8 Όταν κριτικάρεις και επιπλήττεις το παιδί σου, φρόντισε να γίνεται με τέτοιο τρόπο που να ταιριάζει στον χαρακτήρα και τις τυχόν ιδιορρυθμίες του.

9 Ποτέ μην απειλείς το παιδί ότι θα πάψεις να το αγαπάς και ότι θα το διώξεις από το σπίτι. Μπορεί να είναι σωστό να απορρίπτεις τη συμπεριφορά του, αλλά ποτέ το ίδιο το παιδί.

1

0 Μην περιμένεις ότι το παιδί σου θα δείξει εύκολα ευγνωμοσύνη. Δε σου ζήτησε να το φέρεις στον κόσμο· η επιλογή είναι δική σου.

Διαπαιδαγώγηση

ΠΗΓΗ: epsype.gr

Εκπαιδεύοντας τους αυριανούς καταναλωτές

Παρ’ όλη τη φτώχεια που συνεχίζει να μαστίζει τον πλανήτη μας, γεγονός είναι ότι —ως σύνολο— τα παιδιά δεν ήταν ποτέ πιο πλούσια απ’ ό,τι είναι σήμερα. Ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες χώρες το φαινόμενο των παιδιών-ενεργών καταναλωτών είναι μοναδικό στην Ιστορία. Είτε πρόκειται για μικρές, καθημερινές αγορές που πραγματοποιούν μόνα τους, είτε για αγορές πιο ακριβών αγαθών που κάνουν οι γονείς για λογαριασμό τους, τα παιδιά συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον ορισμένων από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις στον κόσμο για δύο λόγους: πρώτον, διότι είναι ήδη σημαντικοί καταναλωτές και δεύτερον, διότι αποτελούν την επόμενη γενιά ενήλικων καταναλωτών.

Μία, λοιπόν, από τις βασικές υποχρεώσεις των γονιών είναι να διδάξουν τα παιδιά σχετικά με το χρήμα και τη διαχείρισή του.

1. Το χρήμα δεν έχει... ουρά

Κατ’ αρχάς είναι σημαντικό για τα παιδιά να κατανοήσουν ότι το χρήμα δεν πέφτει από τον ουρανό, άρα δεν έχει... ουρά. Αντιθέτως, τα έσοδα της οικογένειας είναι συγκεκριμένα και είναι το αποτέλεσμα κάποιας δραστηριότητας, συνήθως της εργασίας, αλλά και των επενδύσεων ή ακόμη και της είσπραξης κάποιων πάγιων ή έκτακτων εσόδων, όπως είναι π.χ. ένα ενοίκιο ή η επιστροφή ενός ποσού από την εφορία.

Δεν είναι κακό να κατανοήσουν τα παιδιά ότι το χρήμα προέρχεται και από άλλες πηγές, όπως είναι οι τόκοι για παράδειγμα. Θα πρέπει όμως να τους εξηγήσει ο γονιός ότι για να επιτύχει κανείς την «απόδοση κεφαλαίων» θα πρέπει να φροντίσει γι’ αυτό και να κάνει «θυσίες». Αυτός είναι ένας καλός τρόπος να εξηγηθεί η αποταμίευση, που φυσικά, στην πιο απλή μορφή της, φέρει την όψη του κουμπαρά.

2. Επιλογές: αυτό ή εκείνο;

Ένα δεύτερο σημαντικό θέμα είναι να κατανοήσουν τα παιδιά ότι το χρήμα —ένα συγκεκριμένο ποσό— μπορεί να διατεθεί για την αγορά ενός ή ενός άλλου προϊόντος. Με άλλα λόγια, ότι η χρήση, η διάθεση του χρήματος προϋποθέτει μια επιλογή.

Από πολύ νωρίς οι γονείς μπορούν να καταστήσουν σαφές στα παιδιά ότι αν διαθέτουν ένα ποσό και επιθυμούν να το ξοδέψουν για να αγοράσουν π.χ. σοκολάτες, δεν μπορούν —με το ίδιο ποσό— να αγοράσουν και ένα παιχνίδι. Δεν είναι κακό να αντιμετωπίζουν τα παιδιά τέτοιου είδους διλήμματα, καθώς έτσι μαθαίνουν να βάζουν προτεραιότητες, αλλά και να προγραμματίζουν.

3. Πιστωτικές: κίνδυνος εντυπώσεων

Προσοχή χρειάζεται, ωστόσο, όταν φτάνετε στο ταμείο ενός καταστήματος, όπου αντί για χρήματα χρησιμοποιείτε πιστωτική κάρτα. Εδώ τα παιδιά μπορούν πολύ εύκολα να αποκομίσουν εντελώς λάθος εντυπώσεις, πιστεύοντας ότι «δεν πληρώνουμε για όλα» ή ότι υπάρχει και «μαγικό ραβδί» για να αποκτήσουμε ό,τι θέλουμε. Εξηγήστε στα παιδιά, ακόμη κι αν είναι πολύ μικρά, τι είναι η πιστωτική κάρτα. Είναι προτιμότερο οι εξηγήσεις σας να είναι απλοϊκές, έστω κι αν δεν είναι ακριβείς. Αρκεί να μεταφέρουν τη βασική ιδέα. Στην περίπτωση των πιστωτικών καρτών μην ξεχνάτε ότι η «βασική ιδέα» συμπεριλαμβάνει το κόστος του χρήματος, δηλαδή το κόστος του δανεισμού. Έτσι, θα πρέπει να εξηγήσετε ότι «ναι μεν αγοράζουμε αυτή τη στιγμή κάτι, το οποίο έχουμε ανάγκη ή το επιθυμούμε, αλλά θα πρέπει να θυμόμαστε ότι τελικά θα το πληρώσουμε, και μάλιστα πιο ακριβά από την τιμή που γράφει το καρτελάκι του».

Μάλιστα, επειδή τα παιδιά ξεχνούν εύκολα ή δεν πιστεύουν κάτι αν δεν το δουν, είναι καλή ιδέα να τους δείξουμε τον λογαριασμό της πιστωτικής κάρτας όταν θα έρθει και θα συμπεριλαμβάνει π.χ. τη χρέωση ενός αντικειμένου που ίσως αγοράσαμε για εκείνα ή που ίσως τους έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον, έτσι ώστε να είναι σίγουρα ότι τους λέμε την αλήθεια. Αλλιώς κινδυνεύουμε, κάθε φορά που το παιδί θέλει κάτι, να βρεθούμε αντιμέτωποι με ένα μικρό απαιτητικό πλάσμα, που θα μας υποδεικνύει μάλιστα να χρησιμοποιήσουμε την πιστωτική μας κάρτα.

4. Τα δικά τους λεφτά

Μια καλή συνήθεια, εάν τα παιδιά έχουν συγκεντρώσει ένα «δικό» τους ποσό και επιθυμούν να το ξοδέψουν, είναι να τα πάρουμε μια βόλτα στα μαγαζιά για να εντοπίσουν πράγματα που ίσως θέλουν, κάνοντας όμως τη συμφωνία ότι «δε θα τα πάρουμε σήμερα, θα πάμε αύριο ή το Σάββατο». H διερευνητική βόλτα στην αγορά και η καταγραφή τιμών αποτελεί μια καλή τακτική, καθώς γυρίζοντας στο σπίτι μπορούμε να συζητήσουμε με τα παιδιά ποιο απ’ όλα τα πράγματα που είδαν θέλουν τελικώς να αποκτήσουν, καθώς και να τους εξηγήσουμε ότι ίσως θέλουν να αγοράσουν αντί για ένα περισσότερα παιχνίδια, βιβλία ή ρούχα, μαθαίνοντάς τους έτσι να κάνουν «συνδυασμούς» αλλά και να προϋπολογίζουν τις δαπάνες τους.

Να είστε σίγουροι ότι θα καταγράψουν τη «συγκλονιστική» εμπειρία τού να βρουν το ίδιο αντικείμενο σε διαφορετικές τιμές σε διαφορετικά καταστήματα κι έτσι μπορούν να γίνουν πιο έξυπνοι καταναλωτές.

5. Παιχνίδια

Επιτραπέζια παιχνίδια, τα οποία κινούνται γύρω από τη βασική ιδέα της χρήσης ή της διαχείρισης του χρήματος, μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να κατανοήσουν το θέμα. Και τα μικρότερα παιδιά, όμως, που δεν μπορούν ακόμη να παίξουν επιτραπέζια, μπορούν να παίξουν παιχνίδια χρήματος μαζί σας, αγοράζοντας και πουλώντας από ή στους γονείς αντικείμενα του σπιτιού.

Ένα παιχνίδι που τα παιδιά αγαπούν είναι η αγορά συστατικών μέσα από το ψυγείο ή το ντουλάπι του σπιτιού για να φτιάξετε μαζί ένα αγαπημένο τους φαγητό ή γλυκό. Αίφνης, αν η μαμά πρόκειται να φτιάξει ένα κέικ, μπορεί να συγκεντρώσει στο τραπέζι τα υλικά, να ανακοινώσει στο παιδί τις τιμές και κατόπιν να παίξει μαζί του ένα παιχνίδι «υπολογισμού του κόστους» του γλυκού. Ένα δεύτερο βήμα είναι να συγκρίνει κανείς το κόστος του σπιτικού γλυκού μ’ εκείνο ενός ανάλογου κέικ που αγοράζει από τον φούρνο.

6. Τα ρέστα

Απαραίτητο για τα μικρότερα παιδιά είναι να μάθουν να παίρνουν ή να ζητούν ρέστα. Ακόμη ίσως πιο απαραίτητο για τα μεγαλύτερα παιδιά είναι να μάθουν να επιστρέφουν ρέστα, στην περίπτωση που οι γονείς τούς έδωσαν χρήματα για να κάνουν μία συγκεκριμένη αγορά. Βεβαίως, για να μάθει το παιδί ότι πρέπει να επιστρέφει ρέστα στον γονιό, θα πρέπει πρώτα να μάθει να τα ζητάει από τον έμπορο. Πολλά παιδάκια ντρέπονται να τα ζητήσουν και για τον λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό να τα βοηθήσετε να κατανοήσουν ότι τα ρέστα είναι κάτι που δικαιούνται —όπως και πολλά άλλα πράγματα στη ζωή— καθώς και ότι οι συναλλαγές πρέπει να γίνονται βάσει κανόνων. Αν ο κανόνας λέει ότι πρέπει να περιμένουμε ρέστα, όταν μας οφείλονται, η «ντροπή» δεν είναι δική μας!

7. Πορτοφολάκι

Η αγορά ενός πορτοφολιού, ακόμη και για ένα πολύ μικρό παιδί, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με τη δέουσα σοβαρότητα. Το πορτοφόλι θα λειτουργήσει για τα παιδιά και σαν παιχνίδι αλλά και πρακτικά και συμβολικά. Θα τους τονίσει το γεγονός ότι το χρήμα είναι πολύτιμο, άρα το φροντίζουμε (το βάζουμε σε μια ειδική θήκη), το τακτοποιούμε και, αφού μάθουμε να το μετράμε, προσπαθούμε να θυμόμαστε πόσα χρήματα έχουμε μαζί μας, για να αποφασίζουμε κάθε φορά ποιες αγορές θα κάνουμε.

8. Χαρτζιλίκι και... πολυτέλειες

Ένα σημαντικό «μάθημα» για το παιδί είναι να καταλάβει τη διαφορά του «χαρτζιλικιού» (του καθημερινού «εισοδήματος») από το «έξτρα», που του δίνεται σαν δώρο από κάποιον συγγενή ή ακόμη και από τον γονιό ως —σπάνια— επιβράβευση. Δεν είναι κακό να αγοράζει το παιδί κάποια πολυτελή αντικείμενα ή ακριβά παιχνίδια, αρκεί να έχει αντιληφθεί την έννοια της επιλογής και της προτίμησης, ότι το γεγονός είναι έκτακτο κ.ο.κ.

9. Δάνεια

Οι γονείς θα πρέπει επίσης να εξηγήσουν στα παιδιά την έννοια του δανεισμού, με την έννοια της παροχής προσωρινής βοήθειας προς τον συμμαθητή, τον φίλο, το αδελφάκι. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα, καθώς το παιδί θα πρέπει να μάθει να κρίνει ανθρώπους και καταστάσεις μέσα από τέτοιες διαδικασίες και οι εμπειρίες της παιδικής ηλικίας μπορεί να είναι τραυματικές.

10. Έλεγχος

Παρακολουθείτε με λεπτότητα το «πορτοφόλι» του παιδιού, για να είστε σίγουροι ότι δεν πέφτει θύμα των «κακών» του σχολείου ή ότι δε δαπανά χρήματα σε αγορές που δεν εγκρίνετε. Στο θέμα αυτό (των μη θεμιτών αγορών) οι γονείς, ύστερα από σχετικό διάλογο, δικαιούνται να ασκούν «βέτο», καθώς οι απαγορεύσεις και οι περιορισμοί είναι μέρος της ζωής.

Καταναλωτική Αγωγή

ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή (23.12.2001) / Δήμητρα Κατραμάδου