Οι νταήδες των σχολείων

Της Μαρίας-Αδαμαντίας Μαλλιαρού

Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, επιμελήτρια Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία»

Στα μεγάλα σχολεία των Αθηνών εμφανίζεται το φαινόμενο του μπούλινγκ. Δηλαδή μεμονωμένα παιδιά ή ομάδες παιδιών «βάζουν στο μάτι» κάποιον συμμαθητή τους και του κάνουν τον βίο αβίωτο, δέρνοντάς τον, απειλώντας τον, ληστεύοντας το χαρτζιλίκι του ή βασανίζοντάς τον με παρατσούκλια, συκοφαντώντας τον με ψεύτικες διαδόσεις, αμφισβητώντας τον ανδρισμό του κλπ. Το θύμα συνήθως δε μαρτυράει στους γονείς ή τους δασκάλους του όσα συμβαίνουν, διότι οι θύτες του τον απειλούν ότι αν μιλήσει «θα ’χει κακά ξεμπερδέματα». Οι συμμαθητές συνήθως δεν κάνουν τίποτε για να βοηθήσουν τα θύματα, διότι αισθάνονται ότι δεν έχουν καμιά δουλειά να αναμιχθούν.

Bully σημαίνει φοβερίζω, παλικαρεύομαι· bullies είναι οι παλικαράδες. Ως μπούλινγκ ανάμεσα σε μαθητές ορίζεται επιστημονικά η «σκόπιμη, απρόκλητη κατάχρηση δύναμης από ένα ή περισσότερα παιδιά με σκοπό την πρόκληση πόνου ή στενοχώριας σε άλλο παιδί σε επαναλαμβανόμενες ευκαιρίες».

Τα θύματα

Το μπούλινγκ θεωρείται διεθνώς μέρος της παιδικής κακοποίησης (κακοποίηση του μαθητή από κάποιον ή κάποιους συμμαθητές του). Οι μαθητές-θύματα, λόγω της μεγάλης πίεσης που υφίστανται, υποφέρουν από ένα ευρύ φάσμα ψυχολογικών, ψυχοσωματικών και συμπεριφοριολογικών συμπτωμάτων, στα οποία περιλαμβάνονται το άγχος, η ανασφάλεια, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, οι διαταραχές ύπνου, η ενούρηση, αισθήματα λύπης, οι συχνοί πονοκέφαλοι και τα κοιλιακά άλγη. Φαίνεται ότι τα παιδιά αυτά είναι συχνά καταθλιπτικά και απουσιάζουν αδικαιολόγητα από το σχολείο.

Παρά τις προσπάθειες των σχολείων να πάρουν προληπτικά μέτρα ή να σταματήσουν τέτοιου είδους συμπεριφορές, το μπούλινγκ συμβαίνει σε όλο τον κόσμο. Η εβδομαδιαία επίπτωσή του στην Αυστραλία εκτιμάται ότι είναι 1 στα 6 παιδιά σε κάθε τάξη. Στην Αγγλία το ποσοστό του μπούλινγκ ανάμεσα σε μαθητές 12-16 ετών φθάνει και το 20%.

Οι θύτες

Το φαινόμενο μπούλινγκ στα σχολεία έχει βρεθεί ότι μειώνεται με την ηλικία και ότι είναι συχνότερο μεταξύ των αγοριών. Οι bullies, δηλαδή οι θύτες, παρουσιάζουν και αυτοί έντονα ψυχοσωματικά προβλήματα. Φαίνεται ότι απεχθάνονται το σχολείο και εμπλέκονται σε συμπεριφορές που επιβαρύνουν την υγεία τους, όπως το κάπνισμα και το αλκοόλ. Σύμφωνα με τη θεωρία της προβληματικής συμπεριφοράς, το μπούλινγκ μπορεί να είναι το ένα από ένα σύνολο προβλημάτων συμπεριφοράς που έχει ένας έφηβος. Είναι ένα στοιχείο αντικοινωνικής και παραβατικής συμπεριφοράς, που διατηρείται σταθερό στον χρόνο.

Αντιμετώπιση

Στα σχολεία πρέπει να ενταθεί η επαγρύπνηση των εκπαιδευτικών, ώστε να προλαμβάνουν τέτοια φαινόμενα. Χρειάζονται μελέτες πολιτικής και στρατηγικών που θα μειώσουν αυτά τα φαινόμενα αποτελεσματικά. Ένα θετικό σχολικό περιβάλλον πρέπει να ενισχύει τις υγιείς συμπεριφορές και φαίνεται ότι το μπούλινγκ και οι συνέπειές του μπορούν να μειωθούν όταν το σχολείο δεν το ανέχεται. Επιστρατεύοντας τη βοήθεια των μαθητών που δεν εμπλέκονται, μπορεί να μειωθεί η ανοχή σε αυτό και να αλλάξει η συνηθισμένη στάση απέναντί του.

Η Judith Dawkins, η οποία έχει ασχοληθεί πολύ με το φαινόμενο, αναφέρει σε ένα άρθρο της: «Το να αγνοεί κανείς το μπούλινγκ είναι σαν να καταδικάζει το παιδί σε δυστυχία τώρα και ίσως, επίσης, και στην υπόλοιπη ζωή του».

Σχολική βία

ΠΗΓΗ: Ελευθεροτυπία (30.01.2001)