Αυτό που συνήθως ξεχνάμε εμείς οι μεγάλοι είναι ότι το παιδί ζει στον μικρόκοσμό του. Βλέπει, σκέφτεται και αντιλαμβάνεται όλα όσα συμβαίνουν γύρω του με τελείως διαφορετικό τρόπο από τους ενηλίκους. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η εμπιστοσύνη και η υποστήριξη των γονιών —ακόμα και στα λάθη τους— είναι ο θεμέλιος λίθος για το χτίσιμο της αυτοπεποίθησής τους. Γιατί η αυτοπεποίθηση χτίζεται στην παιδική ηλικία και βασίζεται κυρίως στην αγάπη και στην αποδοχή που παίρνουν τα παιδιά, αλλά και στη δυνατότητα που τους δίνουμε να ανακαλύψουν τα ταλέντα τους, να βρουν τι τα κάνει ευτυχισμένα για να μπορέσουν να ανοίξουν τα φτερά τους.
Είναι πολύ σημαντικό να μάθουμε στο παιδί ότι το πιο σημαντικό πράγμα είναι η προσπάθεια. Άσχετα με το αποτέλεσμα, θα έχει πετύχει μόνο και μόνο επειδή προσπάθησε αρκετά για κάτι. Για παράδειγμα, όταν μάθει να δένει τα κορδόνια του και εισπράξει τον έπαινο των γονιών του, είναι σίγουρο ότι θα τολμήσει και θα προσπαθήσει να κατακτήσει περισσότερες δεξιότητες. Αν όμως δεχτεί κριτική για τον τρόπο που τα έδεσε ή αδιαφορία για το αποτέλεσμα, τότε θα νιώσει αίσθημα αποτυχίας ή ανικανότητας και θα διστάσει να προσπαθήσει για νέα πράγματα.
Η ψυχολόγος Αναστασία Φρόντζου-Χρηστίδη επισημαίνει ότι αν υπάρχει ένα πράγμα που πρέπει να μάθουν οι γονείς είναι ότι ποτέ δε βάζουμε ετικέτες σε ένα παιδί και ότι δεν κριτικάρουμε το ίδιο αλλά τις πράξεις του. Δεν πρέπει να λέμε «είσαι κακό παιδί» αλλά «αυτό που έκανες ήταν κακό». Καλύτερο, μάλιστα, θα ήταν να χρησιμοποιούμε θετικούς χαρακτηρισμούς: «αυτό που έκανες δεν ήταν καλό».
Επίσης, συνεχίζει η ειδικός, «ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στον τρόπο με τον οποίο οι μπαμπάδες συμπεριφέρονται στους γιους τους. Ο πατέρας είναι το πρώτο πρόσωπο που θα γεμίσει τον γιο του με αυτοπεποίθηση. Ένα μεγάλο ποσοστό των ενήλικων αντρών (μπορεί και πάνω από 60%) που επισκέπτονται ψυχολόγους και ψυχιάτρους αντιμετωπίζουν προβλήματα κατάθλιψης, επιθετικότητας, εθισμών ή ακόμη και διαταραχής φύλου, επειδή ως παιδιά είχαν κακή σχέση με τον πατέρα τους, είχαν εξευτελιστεί και υποτιμηθεί από εκείνον και δεν ένιωσαν ποτέ τη στοργή, την επιβεβαίωση και τη στήριξή του, που θα έδινε ώθηση στην καλλιέργεια της αυτοπεποίθησής τους».
Για την ανάπτυξη αυτοπεποίθησης
Τα παιδιά εξαρτώνται ζωτικά από την αγάπη των γονιών τους και θα κάνουν τα πάντα για να μην τη χάσουν. Έτσι εξηγείται και η «επιτυχία» της τιμωρίας. Ωστόσο, όσα τιμωρούνται και επιπλήττονται συχνά ή υφίστανται συνεχώς κριτική μαθαίνουν να αισθάνονται ενοχικά, αντιδρούν και είναι ανίκανα να πάρουν πρωτοβουλία. Αυτό περιορίζει σημαντικά την ανάπτυξη ενός αυτόνομου και θετικού ατόμου. Είναι λοιπόν προτιμότερο να ενισχύσετε τα δυνατά σημεία του παιδιού σας παρά να το κριτικάρετε ή να το τιμωρείτε. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορεί στο μέλλον να αντιμετωπίσει τα σκαμπανεβάσματα της ζωής.
1 Κατά την ένταξή τους στη μικρή κοινωνία του παιδικού σταθμού τα παιδιά μοιραία θα αρχίσουν τις συγκρίσεις μεταξύ τους —από την εξωτερική τους εμφάνιση μέχρι τις γνώσεις και τις ικανότητές τους. Συνήθως οι συγκρίσεις αυτές καταλήγουν σε καβγάδες, όμως είναι κάτι που δεν πρέπει να σας ανησυχεί, γιατί τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από αυτή τη διαδικασία να αξιολογούν τον εαυτό τους και ουσιαστικά αντιλαμβάνονται τη θέση που έχουν στην παρέα. Είναι πολύ σημαντικό σε αυτή τη φάση να τους δώσετε την απαραίτητη στήριξη, ώστε να αποκτήσουν κοινωνική συμπεριφορά. Πρέπει να μάθουν να κάνουν συμβιβασμούς, να μάθουν να χάνουν, να είναι γενναιόδωρα, συμπονετικά και να χτίζουν γέφυρες επικοινωνίας μετά από κάθε αντιπαράθεση.
2 Εκφράσεις όπως «Τι, τέσσερα λάθη στην ορθογραφία;», «Πάλι σε νίκησε ο Νίκος;» γκρεμίζουν την αυτοπεποίθηση του παιδιού. Θα πρέπει να το βοηθήσετε να δεχτεί ευκολότερα μια προσωπική του αποτυχία και όχι να την τονίσετε περισσότερο με τη συμπεριφορά σας. Είναι προτιμότερο να του πείτε: «Μάλλον ήσουν λιγάκι αφηρημένος όταν έγραφες την ορθογραφία σου. Δεν πειράζει, προσπάθησε την επόμενη φορά περισσότερο και είμαι σίγουρος ότι θα τα καταφέρεις» ή «Και τι έγινε που σε νίκησε ο Νίκος; Την επόμενη φορά θα τον κερδίσεις εσύ».
3 Δώστε ιδιαίτερη προσοχή και δείξτε ενδιαφέρον κάθε φορά που το παιδί θέλει να σας μιλήσει. Ενθαρρύνετέ το να εκφράζει τις απόψεις του και να σας δείχνει τις γνώσεις του: «Πες μου τη γνώμη σου, με ενδιαφέρει», «Δεν μπορώ να καταλάβω πώς γίνεται αυτό. Μπορείς να μου το εξηγήσεις;»
4 Αναθέστε στο παιδί διάφορες δουλειές του σπιτιού που αρμόζουν στην ηλικία του. Για παράδειγμα, ζητήστε του να σας βοηθήσει να ετοιμάσετε το τραπέζι για το βραδινό. Μόλις τελειώσετε, επιβραβεύστε το. Με αυτή την κίνηση τού δείχνετε ότι το εμπιστεύεστε και ότι κρίνετε πως είναι ικανό, υπεύθυνο και ενεργό μέλος της οικογένειας.
5 Προτρέψτε το να ασχοληθεί και να πειραματιστεί με διάφορα χόμπι και δραστηριότητες, ώστε να ανακαλύψει τις πραγματικές του ικανότητες.
6 Θέστε όρια και καθοδηγήστε το. Είναι υπέροχο να του δείχνετε σεβασμό και εμπιστοσύνη, αλλά χρειάζεται παράλληλα και την ωριμότητα των ενηλίκων για να αποκτήσει υπεύθυνη συμπεριφορά. Τα παιδιά χωρίς όρια συμπεριφέρονται ασύδοτα και τους είναι δύσκολο να αντιληφθούν ποιο είναι το καλό και ποιο το κακό. Αν επιμείνουν να κάνουν κάτι που εσείς δεν επιδοκιμάζετε, ακούστε πρώτα τη γνώμη τους, έστω κι αν η τελική σας απάντηση είναι «όχι».
Φράσεις που κάνουν καλό
- Είσαι ό,τι πολυτιμότερο έχω στη ζωή.
- Μη στενοχωριέσαι, μαζί θα το αντιμετωπίσουμε.
- Είμαι πολύ περήφανος για σένα.
- Δεν πειράζει αν κλάψεις, θα νιώσεις καλύτερα.
- Δεν είναι κακό να κάνεις λάθος, όλοι μας κάνουμε.
- Είναι πολύ έξυπνο αυτό που σκέφτηκες.
- Σε αγαπώ γι’ αυτό που είσαι.
- Θα σε αγαπώ ό,τι κι αν κάνεις.
- Μπράβο, μη σταματάς, θα τα καταφέρεις.
- Δεν πειράζει, αυτό που μετράει είναι η προσπάθεια.
Φράσεις που πληγώνουν
- Είσαι τόσο χαζό!
- Αν δεν έκανες του κεφαλιού σου, θα τα είχες καταφέρει.
- Γιατί δεν μπορείς να γίνεις τόσο καλός σαν τον/την...
- Μακάρι να μην είχα παιδιά...
- Δες τι άφησα πίσω για χάρη σου! Και τι κέρδισα;
- Είσαι ψεύτης!
- Μην είσαι ανόητος! Δεν πρέπει να φοβάσαι.
- Περίμενε να γυρίσει ο πατέρας σου στο σπίτι και θα δεις.
- Αν δε με ακούσεις, θα χτυπάς το κεφάλι σου.
- Είσαι καταδικασμένος να αποτύχεις.
- Είσαι άχρηστος.
- Μην κλαις! Οι άντρες δεν κλαίνε.
Τα παιδιά που έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους...
- Είναι υπερήφανα για τις επιτυχίες τους.
- Είναι ανεξάρτητα και αναλαμβάνουν πρόθυμα ευθύνες.
- Μπορούν να αντιμετωπίζουν τις απογοητεύσεις και δε χρειάζονται άμεση ικανοποίηση.
- Διαθέτουν αποφασιστικότητα και είναι ανοιχτά στις προκλήσεις.
- Μπορούν να ζητάνε βοήθεια.
- Έχουν ενεργητικότητα, είναι σίγουρα για τον εαυτό τους και επινοητικά.
- Μπορούν να μιλούν για τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους.
- Κάνουν συνήθως σωστές επιλογές φίλων (και, αργότερα, συνεργατών).
- Ως ενήλικοι έχουν συνήθως υγιή προσωπική ζωή.
Τα παιδιά που δεν έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους...
- Νιώθουν αδύναμα, αγχώνονται εύκολα και είναι υπερευαίσθητα.
- Χρειάζονται πάντα επιβεβαίωση.
- Επηρεάζονται εύκολα και λένε συχνά «δεν ξέρω» και «δε με νοιάζει».
- Για κάθε αποτυχία αναζητούν ευθύνες στους άλλους.
- Εξαρτώνται από τους άλλους και προσηλώνονται σε αυτούς.
- Είναι συχνά υπερκινητικά.
- Μονίμως διηγούνται μεγαλειώδεις εμπειρίες.
- Έχουν προβλήματα στη σχέση τους με τους άλλους.
- Ως ενήλικοι δεν έχουν υγιή προσωπική ζωή.
- Ακολουθούν τα άκρα: γίνονται εσωστρεφή ή επιθετικά.
- Συμπεριφέρονται παθητικά.
Ψυχική υγεία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου