Παιδιά με εφόδια και… άγχος

Είναι πνιγμένα, άκρως καλλιεργημένα και αγχωμένα. Είναι τα σημερινά παιδιά, το εβδομαδιαίο πρόγραμμα των οποίων περιλαμβάνει τουλάχιστον αγγλικά, γαλλικά, κομπιούτερ, καράτε και πιάνο, με διάφορες παραλλαγές στο άθλημα και το μουσικό όργανο. Κι αυτά, εφόσον όλα πηγαίνουν καλά. Αν όμως για κακή τους τύχη παρουσιάσουν αδυναμία σε κάποιο μάθημα του σχολείου, τότε στη λίστα προστίθενται τα ιδιαίτερα στα μαθηματικά, τη γλώσσα κ.ο.κ. Είναι τα παιδιά που οι γονείς έχουν βαλθεί να μετατρέψουν σε ολοκληρωμένους αναγεννησιακούς αλλά και σύγχρονους ανθρώπους το αργότερο από τα οκτώ τους χρόνια.

Το πρόβλημα δεν είναι τόσο η πληθώρα των ασχολιών όσο η υποχρέωση των παιδιών να διαπρέψουν σε ό,τι κι αν επιδοθούν. Η πίεση αυτή ξεπερνά συχνά τα όριά τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία της βρετανικής στατιστικής υπηρεσίας, το 4% των παιδιών και των νέων υποφέρουν από μόνιμο άγχος και κατάθλιψη, που αποδίδονται στις συνεχείς δοκιμασίες, τα αποτελέσματα των εξετάσεων και το καθημερινό στρες. Μια άλλη έρευνα, στην οποία πήραν μέρος 1.000 νέοι 15–21 ετών, έδειξε ότι οκτώ στους δέκα ήξεραν κάποιον συνομήλικό τους που αντιμετώπιζε ψυχολογικό πρόβλημα, ενώ πάνω από τους μισούς γνώριζαν κάποιον που προσπάθησε να κάνει κακό στον εαυτό του ή έπασχε από κατάθλιψη.

Στη Βρετανία ο συγγραφέας παιδικών βιβλίων Πιτ Τζόνσον μίλησε με εκατοντάδες μαθητές ηλικίας 7 έως 14 ετών. Αυτό που ανακάλυψε είναι ότι τα παιδιά νιώθουν συχνά κουρασμένα από τη γονική παρουσία. Όπως λέει στην «Ιντεπέντεντ», «τα παιδιά θέλουν την ησυχία τους. Οι γονείς όμως θεωρούν ότι πρέπει να δημιουργήσουν γύρω τους ένα περιβάλλον γεμάτο ερεθίσματα, ώστε να τα πάνε καλύτερα στο σχολείο. Αναλαμβάνουν να αξιοποιήσουν τον ελεύθερο χρόνο των παιδιών τους, γεμίζοντάς τον με εξωσχολικές δραστηριότητες».

Ακόμη λοιπόν κι όταν υπάρχει κάποιο κενό μεταξύ γερμανικών και μπάσκετ, ο πρόθυμος γονιός θα φροντίσει να περάσει λίγο «ποιοτικό χρόνο» με το καμάρι του. Κατά τον Τζόνσον, οι δύο αυτές λέξεις προκαλούν κυριολεκτικά τρόμο στα παιδιά, γιατί ξέρουν ότι εννιά φορές στις δέκα αντιστοιχούν σε κάτι εκπαιδευτικό. Ακόμη και το παιχνίδι δεν εκτιμάται πλέον γι’ αυτό που είναι, αλλά οφείλει να έχει αναπτυξιακές προεκτάσεις.

Η τάση αυτή, όπως και πολλά άλλα εγκλήματα, ξεκινά από τις καλύτερες προθέσεις. Είναι φυσικό να επιθυμούν οι γονείς να δώσουν στα παιδιά τους όσο το δυνατόν περισσότερα εφόδια για να αντιμετωπίσουν έναν ομολογουμένως σκληρό και ανταγωνιστικό κόσμο. Στην πορεία όμως χάνουν το μέτρο και η επιθυμία μετατρέπεται σε παράλογη απαίτηση, αφού τα παιδιά καταλήγουν να αισθάνονται υποχρεωμένα να διακρίνονται εντός κι εκτός σχολείου, να αριστεύουν παντού και πάντα. Πράγμα το οποίο, φυσικά, είναι αδύνατο αλλά και μη ρεαλιστικό.

Όπως επισημαίνουν όλοι οι παιδαγωγοί, είναι αναγκαίο για τα παιδιά να μάθουν τι σημαίνει επιτυχία και αποτυχία. Η απομάκρυνση της αβεβαιότητας ισοδυναμεί με απομάκρυνση από την πραγματικότητα. Κατά τον κοινωνιολόγο Φρανκ Φουρέντι, «μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γονείς είναι ο χειρισμός της αποτυχίας και της απογοήτευσης. Δεν υπάρχει τίποτε χειρότερο από το να φοβάσαι να αποτύχεις». Δυστυχώς, ο φόβος αυτός είναι μεγαλύτερος από ποτέ. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2001 τα εγχειρίδια που υπήρχαν στη Βρετανία για το πώς να μεγαλώσει κανείς «έξυπνα και ικανά παιδιά» ήταν περισσότερα από τα μωρά που γεννήθηκαν.

Το μόνο θετικό είναι ότι ο κίνδυνος όλης αυτής της «πολυπραγμοσύνης» έχει αρχίσει να γίνεται αισθητός. Οι Αμερικανοί ψυχολόγοι χαρακτηρίζουν το φαινόμενο του «υπερπρογραμματισμού» της παιδικής δραστηριότητας εθνική επιδημία, ενώ οι περισσότεροι ειδικοί που ασχολούνται με παιδιά προειδοποιούν ότι η επιτάχυνση της νοητικής ανάπτυξης επιτυγχάνεται συχνά σε βάρος της κοινωνικής και συναισθηματικής εξέλιξης. Είναι άλλωστε γνωστό ότι οι πιο ισορροπημένοι ενήλικοι είναι εκείνοι που χάρηκαν την παιδική τους ηλικία. Ας ελπίσουμε ότι κάποιοι γονείς ακούνε...

Εξωσχολικές δραστηριότητες

ΠΗΓΗ: Ελευθεροτυπία (01.03.2003) / Λήδα Παπαδοπούλου