Τα χαρακτηριστικά του ελληνικού σχολείου παρέμειναν σχεδόν αναλλοίωτα στη διάρκεια του 20ού αιώνα. Στερεότυποι υπήρξαν οι τρόποι διαμόρφωσης του χώρου, κυριαρχούμενοι από την ασυνέχεια και τη μονολειτουργικότητα. Ήταν επόμενο η αισθητική μικρή μόνο σχέση να έχει με το περιεχόμενο των μαθημάτων και την ηλικία των μαθητών. Η έλλειψη ευελιξίας σφραγίζει το εκπαιδευτικό μας σύστημα και αναδεικνύει το αδιέξοδο στο οποίο έχουμε συνηθίσει να ζούμε.
«Υπάρχει όμως εναλλακτική λύση», μας λέει ο Δημήτρης Γερμανός, αρχιτέκτονας και αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του ΑΠΘ. Και για να μας το αποδείξει, έγραψε ένα ογκώδες βιβλίο με τίτλο «Οι τοίχοι της γνώσης», που, όπως εύχεται ο ίδιος, μπορούν να αναδειχθούν σε «τύχη της γνώσης».
Δεν πιστεύει βέβαια ότι αυτό είναι εύκολη υπόθεση. Δίνει όμως τα κλειδιά για την προσαρμογή του σχολικού κτιρίου στις επιταγές της μοντέρνας αντίληψης. Ο ίδιος μπορεί μάλιστα να υπερηφανεύεται για το πείραμα που φέρει την υπογραφή του. Το αποτέλεσμα πραγματικά εκπλήσσει, αποτυπωμένο φωτογραφικά στο παράρτημα του βιβλίου.
Κι άλλες προσπάθειες έχουν γίνει από απλούς εκπαιδευτικούς, καρπός της λαχτάρας τους για βελτίωση της καθημερινής εκπαιδευτικής πράξης. Ο συγγραφέας επαινεί αυτή τη διαδικασία και τονίζει ότι συχνά αποδεικνύεται περισσότερο επιτυχημένη από την πεζή εφαρμογή θεωριών που προσκρούουν σε μεγάλα εμπόδια προσαρμογής.
Ο Γερμανός μάς καλεί σε «παιδαγωγικό ανασχεδιασμό του σχολικού περιβάλλοντος». Στις νέες αίθουσες, επιμένει, τα παιδιά δουλεύουν σε ομάδες, ευνοείται η επικοινωνία «πρόσωπο με πρόσωπο», η αλληλεπίδραση και η συνεργασία μεταξύ των μαθητών, που χρησιμοποιούν τον χώρο με μεγαλύτερη ελευθερία και ευελιξία. Βλέποντας τα παιδιά να δουλεύουν στην Αντιμάχεια της Κω, στον Πομό της Κύπρου, στη Χρυσαυγή, την Περαία, τους Νέους Επιβάτες και στη Μενεμένη της Θεσσαλονίκης, οι παλαιότεροι θα ζηλέψουμε, καθώς θα συγκρίνουμε το συγκεκριμένο πιλοτικό πρόγραμμα με τη δική μας «άχαρη» εμπειρία.
«Στα σχολεία που ανασχεδιάστηκαν με βάση τις καινούργιες αντιλήψεις σημειώθηκε ουσιαστική βελτίωση της επίδοσης των μαθητών. Στο νέο περιβάλλον οι “κακοί” μαθητές συμμετείχαν και διάβαζαν περισσότερο, έδειχναν ενδιαφέρον για τη σχολική πράξη, καλλιεργήθηκε το ομαδικό πνεύμα. Εξαφανίστηκαν, μάλιστα, τελείως τα φαινόμενα βανδαλισμού», επισημαίνει ο Δ. Γερμανός.
Ο έλεγχος της επίδοσης των μαθητών και η παρατήρηση της συμπεριφοράς τους πραγματοποιήθηκαν σε δύο στάδια. Ένα τρίμηνο ύστερα από την αρχιτεκτονική παρέμβαση στις παλιές αίθουσες και ξανά σε ενάμιση χρόνο. Τα συμπεράσματα ήταν εντυπωσιακά και φώτισαν τον δρόμο για μια συνολική αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η συνεργασία του αρχιτέκτονα με τον εκπαιδευτικό, τον ψυχολόγο και τον κοινωνιολόγο κρίνεται αναγκαία για να σχεδιαστούν οι καινούργιες αίθουσες με βάση τις ομαδοκεντρικές μεθόδους διδασκαλίας (σε συνδυασμό, πάντα, με την ατομική διδασκαλία). Η διαρρύθμιση αυτή δεν προϋποθέτει βέβαια ένα εντελώς καινούργιο κτίριο. «Περιμέναμε 200 χρόνια για να χτιστούν τα σχολεία που έχουμε σήμερα. Δεν μπορούμε να τα γκρεμίσουμε για να οικοδομήσουμε στη θέση τους νέα», λέει με αφοπλιστικό τρόπο ο Γερμανός.
Το υπουργείο Παιδείας, μέσω του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, θέλει να επιφέρει αλλαγές στην εκπαίδευση με σύγχρονα βιβλία και νέες διδακτικές μεθόδους. Αλλά αυτά αποδεικνύονται συνήθως αποσπασματικές λύσεις. Ας μη γελιόμαστε. Στους ίδιους χώρους τα αποτελέσματα θα είναι πενιχρά, αν το εκπαιδευτικό περιβάλλον δεν ανασχεδιαστεί με σφαιρικό τρόπο. Θα πρέπει να καμφθούν οι αντιστάσεις, τα κατεστημένα συμφέροντα και η αδράνεια που χαρακτηρίζει σήμερα το εκπαιδευτικό τοπίο. Ιδού «πεδίον δόξης λαμπρόν» για κάθε φιλόδοξο στέλεχος της παιδείας.
Εκπαίδευση
ΠΗΓΗ: Ελευθεροτυπία (02.05.2003) / Δανάη Μαρίτσα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου