Για να μην επηρεάζονται αρνητικά από την τηλεόραση

Συνέντευξη με την Αρετή Κυπραίου

Συμβουλευτική ψυχολόγος Μ.Sc., συντονίστρια Σχολών Γονέων

— Τηλεόραση: η σύγχρονη ηλεκτρονική... νταντά;

— Η αλήθεια είναι ότι η τηλεόραση είναι ένα μαγικό κουτί. Μόλις την ανοίγεις, τα παιδιά σταματάνε να γκρινιάζουν, να κλαίνε, να τρέχουν, να φωνάζουν και κάθονται ευτυχισμένα για όση ώρα κρατάει η αγαπημένη τους εκπομπή. Φοβερή πρόκληση για τον σύγχρονο γονιό, ειδικά όταν γνωρίζουμε τους ρυθμούς της ζωής. Η τηλεόραση μπορεί να μοιάζει με την ιδανική λύση στο να απασχοληθούν τα παιδιά ευχάριστα, ωστόσο τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία, τα παιδιά κάτω των 2 ετών δεν πρέπει να βλέπουν καθόλου τηλεόραση και τα μεγαλύτερα όχι πάνω από μισή με μία ώρα την ημέρα. Τα παιδιά που βλέπουν πολλή τηλεόραση έχουν, σύμφωνα με μελέτες, πιο επιθετική συμπεριφορά, είναι πιο ανυπάκουα, δε συγκεντρώνονται στη μελέτη τους, έχουν πιο χαμηλούς βαθμούς, είναι λιγότερο δημιουργικά, έχουν λιγότερη φαντασία, συχνά φοβούνται ότι κάτι κακό θα τους συμβεί, έχουν πιο άσχημες διατροφικές συνήθειες κλπ. Δε σημαίνει, βέβαια, ότι όλα τα παιδιά που βλέπουν τηλεόραση εμφανίζουν όλα αυτά τα συμπτώματα, αλλά ποιος γονιός θέλει για το παιδί του έστω και ένα ή δύο από αυτά;

— Ωστόσο είναι απαραίτητο να «απαλλαγούμε» από την τηλεόραση; Να την απαγορέψουμε στα παιδιά μας; Και αν όχι, τι μπορούμε να κάνουμε;

— Πιστεύω ότι η τηλεόραση είναι μέσα στη ζωή μας και δε χρειάζεται να την απαγορέψουμε, γιατί αυτό θα μπορούσε στη σύγχρονη πραγματικότητα να έχει άλλες αρνητικές συνέπειες για ένα παιδί. Ωστόσο, μπορούμε να ακολουθήσουμε μια σειρά από στρατηγικές που θα βοηθήσουν τα παιδιά να μην επηρεάζονται αρνητικά από αυτήν:

Κατ’ αρχάς, είναι πολύ σημαντικό να ξέρουμε τι βλέπει το παιδί και, όσο μπορούμε, να το επιλέγουμε. Να μην ανοίγουμε απλώς την τηλεόραση και να το αφήνουμε να δει ό,τι έχει. Μπορούμε να «γράφουμε» αυτά που θεωρούμε κατάλληλα παιδικά ή να τα νοικιάζουμε.

Έχουμε συμφωνήσει από πριν πόση τηλεόραση θα δει το παιδί. Μπορούμε, ακόμη, να το εμπλέξουμε στη διαδικασία της απόφασης. Π.χ. «Το ξέρεις ότι η τηλεόραση βλάπτει τα ματάκια σου και ότι αν βλέπεις πολλή, θα κουραστούν. Πιστεύεις ότι μισή ώρα είναι εντάξει; Μετά μπορούμε να...» (παίξουμε το τάδε). Και συνεχίζουμε τη συζήτηση με το παιδί.

Καθώς σίγουρα δεν μπορούμε να απαγορέψουμε σε ένα αγόρι να βλέπει Σπάιντερμαν, αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να συζητάμε μαζί του για το παιδικό. Πώς το βλέπει, τι πιστεύει. Έτσι, από τα εκπαιδευτικά παιδικά (π.χ. Ντόρα, Νόντυ, το Εργαστήριο του Μίκυ, Μπομπ ο Μάστορας κ.ά.), το παιδί θα «κρατάει» τα θετικά και θα μπορεί να τα ενσωματώνει στη συμπεριφορά του, ενώ από τα υπόλοιπα θα κρίνει και θα αποφασίζει ποια συμπεριφορά του αγαπημένου του ήρωα είναι σωστή και ποια όχι, ποιος είναι ο «κακός» της ιστορίας, γιατί δεν πρέπει να τον μιμηθούμε, τι συνέπειες θα έχει αυτό, αν πρέπει να τον φοβόμαστε κλπ.

Μπορούμε, επίσης, να συζητάμε και για τον σκοπό των διαφημίσεων.

Δε χρησιμοποιούμε την τηλεόραση ως έπαινο ούτε ως απειλή (θα φαίνεται πολύ πιο ελκυστική στα παιδιά). Π.χ. δε λέμε «Αν τελειώσεις τα μαθήματά σου νωρίς, θα δεις τηλεόραση» ή «Αν δεν κάνεις το τάδε, δε θα δεις τηλεόραση». Το παιδί θα κάνει αμέσως τον συνειρμό ότι η τηλεόραση είναι κάτι τέλειο (έβγαλα τα μαθήματα) και κατά συνέπεια θα την αποζητάει περισσότερο.

Δεν ξεχνάμε να κλείνουμε την τηλεόραση όταν τελειώνει το παιδικό, καθώς και ότι η θέση της είναι στο σαλόνι και όχι στο παιδικό δωμάτιο.

Προσφέρουμε ωραίες εναλλακτικές αντί της τηλεόρασης: κατασκευές, ζωγραφική, παζλ, επιτραπέζια, νερομπογιές, μαγειρική, βόλτες, ποδήλατο, παιχνίδι με φίλους, χορό, αθλητικές δραστηριότητες κλπ.

— Πώς μπορούμε να καταλάβουμε ότι το παιδί μας είναι εξαρτημένο από την τηλεόραση;

— Εάν ένα παιδί ζητάει συνεχώς και επίμονα να δει τηλεόραση, αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι είναι εξαρτημένο. Για να διαπιστωθεί κάτι τέτοιο, θα πρέπει να συνεκτιμηθούν πολλοί παράγοντες. Για παράδειγμα, αν τηρούνται όλα τα παραπάνω, αν το παιδί γενικά ζητάει επίμονα ό,τι θέλει και έχει μάθει ότι με τη φωνή καταφέρνουμε αυτό που θέλουμε ή αν επιδεικνύει αυτή τη συμπεριφορά μόνο στο θέμα της τηλεόρασης, σε ποια πρόσωπα του περιβάλλοντός του το ζητάει και πάρα πολλά άλλα.

Ωστόσο, αυτό είναι κάτι που εξαρτάται αποκλειστικά από αυτούς που φροντίζουν το παιδί. Εάν οι γονείς του ακολουθούν όσα αναφέραμε και, ακόμη, του προσφέρουν μια ποικιλία δραστηριοτήτων για τον ελεύθερο χρόνο του, αφιερώνουν λίγο από τον πολύτιμο χρόνο τους για να συζητήσουν μαζί του και του παρέχουν ευκαιρίες να αναπτύξει τη σκέψη και την κρίση του, τότε το παιδί δε θα εξαρτηθεί, σε καμία περίπτωση, από την τηλεόραση.

Τηλεόραση

ΠΗΓΗ: Ελευθεροτυπία (14.11.2009) / Νατάσα Μπερή