Από το Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών
Τα μικρά παιδιά σήμερα κυριολεκτικά «μεγαλώνουν με την τηλεόραση». Η «ηλεκτρονική μπέιμπι σίτερ» του 21ου αιώνα τούς παρουσιάζει, για να καταναλώσουν, μια πληθώρα προϊόντων. Οι μικροί τηλεθεατές, με τη σειρά τους, κάνουν τη δουλειά του διαφημιστή, προσπαθώντας να πείσουν γονείς και φίλους να αγοράσουν, να αγοράσουν, να αγοράσουν!
Οι διαφημιστές, φυσικά, προσπαθούν μέσω του παιδιού να φτάσουν στο πορτοφόλι των γονιών —και όχι μόνο. Οι τεχνικές του μάρκετινγκ προσπαθούν να δημιουργήσουν εφ’ όρου ζωής καταναλωτές από μικρή ηλικία. Άλλωστε, η διαφήμιση είναι μια επιστήμη που έχει κύριο σκοπό να χρησιμοποιεί τις αδυναμίες των ανθρώπων για να αυξήσει την κατανάλωση. Επιπλέον, παρουσιάζει μια ψευδή εικόνα της πραγματικότητας, η οποία δε γίνεται πάντα αντιληπτή από τα παιδιά.
Πραγματική επίθεση με διαφημιστικά μηνύματα γίνεται στα παιδιά κατά τις περιόδους των εορτών (κυρίως τα Χριστούγεννα). Τα ζωηρά χρώματα και τα ευτυχισμένα πρόσωπα που εμφανίζονται στις διαφημίσεις τα προσελκύουν, ακόμη κι αν τα διαφημιζόμενα προϊόντα είναι πολύ ακριβά και δεν ταιριάζουν στην ηλικία τους.
Η πληθώρα των παιδικών διαφημίσεων αφορά παιχνίδια και τροφές με υψηλό ποσοστό ζάχαρης, άλατος ή λιπαρών. Ερευνητές ισχυρίζονται ότι τα παιδιά δεν μπορούν να καταλάβουν τις τεχνικές της διαφήμισης έως την ηλικία των 10-12 χρόνων.
Γιατί η διαφήμιση είναι επιβλαβής για τα παιδιά
1. Υποδεικνύει λανθασμένες αξίες. Δίνει έμφαση σε τρόπους ζωής που βασίζονται στη στιγμιαία ευχαρίστηση και διαβρώνει την αληθινή αξία της προσπάθειας, της πειθαρχίας, του ενδιαφέροντος και της υπευθυνότητας.
2. Ενθαρρύνει τον παράλογο τρόπο σκέψης. Όταν βλέπουμε καθημερινά το παράλογο, απορρίπτουμε την ορθολογική, κριτική σκέψη.
3. Προτρέπει στην επιπολαιότητα. Ενθαρρύνει τις εγωιστικές τάσεις, ενδυναμώνοντας την επιθυμία για απόκτηση περισσότερων πραγμάτων.
4. Παρουσιάζει μια εσφαλμένη εικόνα των προσωπικών σχέσεων. Η εκμετάλλευση τόσο του γυναικείου όσο και του αντρικού σώματος συμβάλλει στην αυξανόμενη αποτυχία των προσωπικών σχέσεων. Δείχνοντας, π.χ., ότι η αγάπη εξαρτάται από κάποιο προϊόν (αποσμητικό, σαπούνι, οδοντόκρεμα κ.ά.), οδηγεί στην παραπληροφόρηση και στην επικίνδυνη απλοποίηση των σύνθετων διαπροσωπικών σχέσεων.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
1 Να εξηγήσουν στα παιδιά τις χρησιμοποιούμενες διαφημιστικές μεθόδους: να φανερώσουν την επίδραση της μουσικής υπόκρουσης, κλείνοντας τελείως τον ήχο στην τηλεόραση· να δείξουν πώς ο ειδικός φωτισμός και τα κοντινά πλάνα υπερβάλλουν το μέγεθος και την εμφάνιση του προϊόντος (γι’ αυτό μερικά παιχνίδια δεν είναι τόσο λαμπερά ή τόσο μεγάλα όσο τα βλέπουμε στη διαφήμιση).
2 Να εξηγήσουν την ψυχολογία του μάρκετινγκ και τι επιδιώκει ο διαφημιστής με το μήνυμά του: Γιατί ένας όμορφος νέος, που οδηγεί σπορ αυτοκίνητο, φορά τζιν παντελόνι συγκεκριμένης ακριβής μάρκας; Γιατί ένα όμορφο κορίτσι, που φορά μπικίνι, διαφημίζει ένα πανάκριβο αυτοκίνητο;
3 Να εξηγήσουν πώς πρέπει να αντιλαμβάνεται ο καθένας μας τη φυσική έλξη, τη διασκέδαση, τη φιλία, και ότι οι διαφημιστές χρησιμοποιούν τις επιθυμίες αυτές για να πουλήσουν τα προϊόντα τους. Να διευκρινίσουν ότι αυτές οι επιθυμίες είναι φυσιολογικές, αλλά η εντύπωση που προσπαθούν να μας δημιουργήσουν οι διαφημιστές, ότι αγοράζοντας κάποιο προϊόν τις ικανοποιούμε, είναι εντελώς λανθασμένη.
4 Να δείξουν στα παιδιά την αληθινή σημασία των λέξεων. Τα παιδιά έχουν την τάση να πιστεύουν ό,τι βλέπουν: μια μάρκα προϊόντος είναι «η καλύτερη», «η γλυκύτερη», «η ταχύτερη»... Θα πρέπει να τους δώσουν να καταλάβουν τις πραγματικές διαστάσεις των λέξεων χωρίς υπερβολές.
5 Να μην παρασύρονται από την επιμονή των παιδιών να αγοράσουν αυτό ή εκείνο το προϊόν, αν πιστεύουν ότι δε θα ωφελήσει πραγματικά τις ανάγκες τους.
Το ζήτημα «παιδιά και διαφήμιση» πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ένα ζήτημα ηθικής. Τα παιδιά δεν αποτελούν ένα ώριμο τμήμα της αγοράς. Είναι οι πιο άπειροι απ’ όλους τους καταναλωτές, διαθέτουν ελάχιστα και ζητούν τα περισσότερα. Είναι οι πιο κατάλληλοι για να επηρεαστούν. Άρα, τα παιδιά θα πρέπει να αναγνωριστούν ως ειδική κατηγορία ανθρώπων με δικαιώματα και όχι ως μικροί ενήλικοι.
Για τους λόγους αυτούς η ελληνική νομοθεσία απαγορεύει τη μετάδοση διαφημίσεων που απευθύνονται σε παιδιά από 07:00 μέχρι 22:00, ώστε να προστατεύονται.
Το ΚΕ.Π.ΚΑ. καλεί τους καταναλωτές να καταγγέλλουν στο τηλέφωνο 2310233333 περιπτώσεις παραβίασης της παραπάνω νομοθεσίας, καθώς και περιπτώσεις παιδικών διαφημίσεων οι οποίες «ξεφεύγουν» από τα όρια.
Καταναλωτική Αγωγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου