Μια απαραίτητη δεξιότητα για τα παιδιά
Του Θεόδωρου Μπαρή
Προϊστάμενος Επιστημονικής Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Δυτικής Ελλάδας
Μια νέα σχολική χρονιά ξεκινά και οι στόχοι, οι προσδοκίες και οι υποχρεώσεις που τη συνοδεύουν απαιτούν χρόνο. Ο χρόνος είναι πολύτιμος, ωστόσο για πολλούς ανθρώπους συχνά αποδεικνύεται ελάχιστος. Έχουν να προλάβουν τόσα πράγματα, που δύσκολα τα καταφέρνουν.
Ιδιαίτερα τα παιδιά εργάζονται πολύ σκληρά, αφού το πρωί πηγαίνουν στο σχολείο και την υπόλοιπη μέρα ασχολούνται με τη μελέτη των μαθημάτων τους και εξωσχολικές δραστηριότητες. Δυστυχώς, ένας μεγάλος αριθμός μαθητών δυσκολεύεται να ανταποκριθεί επαρκώς στις αυξημένες σχολικές και εξωσχολικές υποχρεώσεις του και κάθε μέρα δίνει μάχη με τον χρόνο.
Σύμφωνα με διάφορες έρευνες, τα παιδιά που μαθαίνουν να διαχειρίζονται τον χρόνο τους από μικρή ηλικία τείνουν να έχουν περισσότερες σχολικές και ακαδημαϊκές επιτυχίες, καθώς και να είναι πιο επιτυχημένοι επαγγελματίες αργότερα.
Η κακή διαχείριση του χρόνου μειώνει τις ώρες της ξεκούρασης και του ελεύθερου χρόνου και αυξάνει το άγχος. Κατά κανόνα, μάλιστα, οδηγεί μακροπρόθεσμα σε αρνητικά αποτελέσματα και στην ανάπτυξη μιας αγχώδους ή ανώριμης προσωπικότητας.
Η σωστή διαχείριση του χρόνου, από την άλλη πλευρά, συμβάλλει στη μείωση του άγχους και μας κάνει αξιόπιστους απέναντι στους άλλους.
Η διαχείριση του χρόνου είναι μια δεξιότητα που μπορεί να διδαχτεί. Όσο πιο νωρίς γίνει αυτό τόσο πιο γρήγορα θα μάθει το παιδί να λειτουργεί υπεύθυνα και ανεξάρτητα, αποκτώντας αυτονομία και εμπιστοσύνη στον εαυτό του.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι ο αυθορμητισμός και η ξεγνοιασιά αποτελούν αναπόσπαστα χαρακτηριστικά της παιδικής ηλικίας και δεν προτείνουμε να καταπνιγούν από ένα αυστηρά καθορισμένο πρόγραμμα. Ωστόσο, κάποιες βασικές στρατηγικές προγραμματισμού μπορεί να είναι βοηθητικές για να αντιμετωπίσουν τον καθημερινό φόρτο μίας ζωής γεμάτης σχολικές και εξωσχολικές δραστηριότητες.
Τεχνικές
Ο χρόνος που απομένει μετά το σχολείο πρέπει να κατανέμεται σοφά σε τρία μέρη: ξεκούραση, παιχνίδι και μελέτη. Ενδεικτικά, μερικές απλές τεχνικές στις οποίες κάθε παιδί μπορεί να εκπαιδευτεί:
1. Αποτελέστε
πρότυπο για τα παιδιά. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί αποτελούμε πρότυπα μίμησης, με τα οποία τα παιδιά ταυτίζονται, υιοθετώντας τις συνήθειες και τις συμπεριφορές μας. Η εικόνα ενός γονέα ή ενός εκπαιδευτικού αναβλητικού, που ποτέ δεν προλαβαίνει, που χαρακτηρίζεται από έλλειψη οργάνωσης και διεκπεραιώνει τις δουλειές του την τελευταία στιγμή ή τρέχει και αγχώνεται με τον χρόνο (που ποτέ δεν έχει) ασκεί αρνητική επιρροή στα παιδιά, τα οποία πολύ πιθανόν να υιοθετήσουν ανάλογη συμπεριφορά.
2. Μάθετε στα παιδιά να θέτουν
προτεραιότητες και να τις ιεραρχούν. Βοηθήστε τα να τις ορίσουν, εξηγήστε τους τη σημασία τους. Ενθαρρύνετέ τα να σκεφτούν τις επιλογές που έχουν, ώστε να διαχειριστούν καλύτερα τον χρόνο τους. Δημιουργήστε μαζί τους μια λίστα όπου θα καταγράφουν ποια πράγματα μέσα στη μέρα είναι πιο σημαντικά και πρέπει να γίνονται πρώτα.
Μια ιδέα είναι να κατηγοριοποιούν τις δραστηριότητές τους, και κυρίως τη μελέτη τους, ως σημαντικές, επείγουσες ή και τα δύο. Σταδιακά τα παιδιά θα αρχίσουν να αντιλαμβάνονται πόσος χρόνος απαιτείται προκειμένου να μπορούν να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους.
3. Βοηθήστε τα παιδιά να μάθουν να
κατανέμουν μια σύνθετη δουλειά σε μικρότερα μέρη, δουλεύοντας ένα κάθε φορά. Η τεχνική αυτή είναι ιδιαίτερα εποικοδομητική για τη μελέτη των παιδιών, καθώς συμβάλλει στην εξοικονόμηση πολύτιμου χρόνου.
Διδάξτε τα πώς να επιμερίζουν σύνθετες εργασίες ή την προετοιμασία για επαναληπτικά διαγωνίσματα σε μικρότερα κομμάτια και να προγραμματίζουν αναλόγως. Κατανοώντας ότι κάθε δραστηριότητα αποτελείται από μικρότερες, η ολοκλήρωσή της μοιάζει ευκολότερα διαχειρίσιμη.
4. Ενθαρρύνετε τα παιδιά να
ξεκινούν το διάβασμα από τα μαθήματα που τα δυσκολεύουν και δεν τους αρέσουν, ώστε αργότερα, που θα νιώσουν κόπωση, να μπορούν να ασχοληθούν με τα λιγότερο απαιτητικά μαθήματα. Εναλλακτικά, μπορούν να τοποθετούν το βιβλίο του μαθήματος που ολοκλήρωσαν μέσα στην τσάντα τους. Με αυτόν τον τρόπο θα βλέπουν τη λίστα να μικραίνει και θα νιώθουν ικανοποίηση που καταφέρνουν να ολοκληρώνουν τα καθήκοντά τους.
Επιπλέον, είναι σημαντικό να κάνουν μικρά διαλείμματα κατά τη διάρκεια της μελέτης, ώστε να προλαβαίνουν να αφομοιώνουν όσα διαβάζουν.
5. Μάθετε τα παιδιά να δημιουργούν αρχικά έναν εβδομαδιαίο και στη συνέχεια ημερήσιο
προγραμματισμό αξιοποιώντας το ημερολόγιο, όπου θα καταγράφουν όλες τις υποχρεώσεις που πρέπει να διεκπεραιώσουν (μελέτη, εξωσχολικές δράσεις). Κάθε φορά που ολοκληρώνουν μία δραστηριότητα μπορούν να τη διαγράφουν. Με τον τρόπο αυτό θα έχουν εικόνα για τον αριθμό των υποχρεώσεων που πρέπει να φέρουν σε πέρας κάθε μέρα.
6. Ενθαρρύνετε τα παιδιά να
καταμετρούν τον χρόνο που αφιερώνουν στη μελέτη τους. Θέστε ως προτεραιότητα την αποτελεσματική και γρήγορη ολοκλήρωση των εργασιών τους, ορίζοντας σε κάποιες περιπτώσεις (από κοινού με τα παιδιά) συγκεκριμένο χρόνο για την ολοκλήρωση μιας συγκεκριμένης εργασίας (π.χ. 30 λεπτά). Με αυτόν τον τρόπο θα αποφεύγουν να σπαταλούν τον χρόνο τους και να αποσπάται η προσοχή τους.
7. Επιβραβεύστε τις
προσπάθειες που κάνουν τα παιδιά και επιμείνετε σε αυτές ακόμη και όταν δεν ακολουθούν ακριβώς αυτά που είχαν προγραμματίσει.
8. Επιλέξτε τις
εξωσχολικές δραστηριότητες που πραγματικά ενδιαφέρουν τα παιδιά χωρίς να τα «φορτώνετε». Διαφορετικά τούς αφαιρείτε τη δυνατότητα να διαχειριστούν τον συχνά λιγοστό ελεύθερο χρόνο που έχουν με βάση τις δικές τους ανάγκες και επιθυμίες.
9. Ακολουθήστε
σταθερό πρόγραμμα ύπνου και διατροφής. Τα παιδιά χρειάζονται ποιοτικό και ποσοτικό ύπνο, για να μπορέσουν να ανταποκριθούν την επόμενη μέρα στις υποχρεώσεις τους. Η έλλειψη ύπνου προκαλεί εκνευρισμό κι έλλειψη συγκέντρωσης.
Σε κάθε περίπτωση, δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η σωστή διαχείριση του χρόνου σημαίνει να μένει χρόνος ελεύθερος για ξεκούραση, χαλάρωση και παιχνίδι. Το τελευταίο, άλλωστε, δεν αποτελεί πολυτέλεια για το παιδί αλλά ανάγκη.
Ελεύθερος χρόνοςΣχολική λειτουργία