Στο σπίτι χωρίς τη σχολική τσάντα

Πονάει κεφάλι, κόβει κεφάλι

Του Γιώργου Αλιμπέρτη

Δάσκαλος, sxoleio98.blogspot.com, podilato98.blogspot.com

Σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. Φ.7/219218 /Δ1/13-12-2017 εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας, η σχολική τσάντα των μαθητών του Δημοτικού θα παραμένει για ένα Σαββατοκύριακο τον μήνα στο σχολείο. Ο εκάστοτε Σύλλογος Διδασκόντων θα ορίζει το Σαββατοκύριακο που θα υλοποιείται «η δράση» και θα συντάσσει σχετικό πρακτικό. Αν θέλει, μάλιστα, μπορεί να την επεκτείνει και σε περισσότερα Σαββατοκύριακα του μήνα.

Η εγκύκλιος επισημαίνει ότι η παραμονή της τσάντας στο σχολείο «δεν αποτελεί μια συμβολική παρέμβαση» και δηλώνει ρητά ότι «επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες να μην ασχολούνται με την προετοιμασία μαθημάτων κατά τη διάρκεια αυτού του Σαββατοκύριακου». Στόχος είναι, αναφέρει, η αναβάθμιση της σχολικής ζωής και η σύνδεσή της με την κοινωνική πραγματικότητα. Προφανώς τον άλλο καιρό, που τα παιδιά παίρνουν την τσάντα τους στο σπίτι και ασχολούνται με τα μαθήματα της επόμενης μέρας, η σχολική ζωή υποβαθμίζεται και οι μαθητές αποσυνδέονται από τη κοινωνική πραγματικότητα (ίσως από την κοινωνική πραγματικότητα της μετριοκρατίας και της ισοπέδωσης προς τα κάτω). Ελπίζω, ωστόσο, να μην υπονοείται ότι τα δεινά της εκπαίδευσης, κάποια από αυτά έστω, προκλήθηκαν από τη μη εφαρμογή της «δράσης» τα προηγούμενα χρόνια.

Ταυτόχρονα, «η δράση υλοποιείται με σεβασμό στις ανάγκες της παιδικής ηλικίας», έχει γνώμονα «την πολύπλευρη ανάπτυξη των παιδιών της σχολικής ηλικίας (συναισθηματική, κοινωνική και ψυχοκινητική)» και έχει επιπλέον σκοπό «να υποστηρίξει ουσιαστικά τον μειωμένο χρόνο δημιουργικής επαφής και επικοινωνίας γονέων-παιδιών». Η περίπτωση τα παιδιά να τρέχουν κάθε μέρα, και τα Σαββατοκύριακα, σε πολύωρες εξωσχολικές δραστηριότητες δεν αναφέρεται, διότι μάλλον είναι σπάνια και πάντως δε συμβάλλει στον «μειωμένο χρόνο δημιουργικής επαφής και επικοινωνίας γονέων-παιδιών». Εξάλλου, η απαιτητική μελέτη που απαιτούν, π.χ., ορισμένα ιδιωτικά φροντιστήρια Αγγλικών, ώστε να φαίνεται η δουλειά τους στους πελάτες-γονείς, σέβεται τις «ανάγκες της παιδικής ηλικίας». Ενδεχομένως, μάλιστα, οι σχετικές διαμαρτυρίες των παιδιών να οφείλονται στη γνωστή οκνηρία και γκρίνια αυτής της «παιδικής ηλικίας», την οποία φαίνεται ότι στο Υπουργείο γνωρίζουν καλά.

Για να σοβαρευτούμε όμως: Η εγκύκλιος αναγράφει και ότι «η συγκεκριμένη δράση συμβάλλει σε μια γενικότερη επανεκτίμηση της σημασίας και του ρόλου των εργασιών στο σπίτι σε σχέση με τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών και των μαθητριών, οδηγώντας σε καλύτερη εξισορρόπηση ανάμεσα στις εργασίες που υλοποιούνται στο σχολείο και στις κατ’ οίκον εργασίες». Αυτό είναι όντως ιδιαίτερα σημαντικό, γιατί υπάρχουν δάσκαλοι που δίνουν τις φωτοτυπίες με το... κιλό τόσο καθημερινά όσο και πριν τα Σαββατοκύριακα ή τις διακοπές Χριστουγέννων και Πάσχα.

Το ζήτημα, ωστόσο, είναι λυμένο με τις εγκυκλίους για τις κατ’ οίκον εργασίες, οι οποίες επαναλαμβάνονται στην έναρξη κάθε σχολικής χρονιάς. Εκεί δεν αναγράφεται μόνο ο χρόνος που πρέπει να αφιερώνουν οι μαθητές για τις εργασίες τους, αλλά δηλώνονται και οι προδιαγραφές τους, προκειμένου να είναι παιδαγωγικά ορθές, αποτελεσματικές και να συμφωνούν με τις προαναφερόμενες «ανάγκες της παιδικής ηλικίας». Το μόνο που λείπει βεβαίως είναι ο έλεγχος, με κάποιον τρόπο, στην ποσότητα και ποιότητά τους. Ήδη μερικοί συνάδελφοι σκοπεύουν να φορτώνουν τα παιδιά με δουλειά τις μέρες που θα ακολουθούν την «τσάντα στο σχολείο», παρόλο που το Υπουργείο, ευτυχώς, αναφέρει στην εγκύκλιό του ότι «σε καμία περίπτωση η υλοποίηση της δράσης δεν πρέπει να οδηγήσει σε μετάθεση των κατ’ οίκον εργασιών που συνήθως ανατίθενται το Σαββατοκύριακο στις άλλες μέρες της εβδομάδας».

Η «δράση» μοιάζει να είναι ο ορισμός του λαϊκισμού. Ξεκινά από ένα υπαρκτό και απεχθές πρόβλημα που δημιουργούν κάποιοι συνάδελφοι (την υπέρμετρη επιβάρυνση ακόμη και μαθητών της πρώτης τάξης με πολλές, ποιοτικά προβληματικές ή και με λάθη εργασίες) και καταλήγει σε μια γενίκευση που

δημιουργεί πολλά πρακτικά προβλήματα (άλλα μαθήματα και βιβλία την Παρασκευή, άλλα τη Δευτέρα),

αφήνει τους μαθητές (και τους γονείς τους) αβοήθητους τις άλλες μέρες, στο έλεος αυτής της κακής πρακτικής,

απαξιώνει την παιδαγωγική αξία της μελέτης για την εμπέδωση της γνώσης,

δημιουργεί νέες ισοπεδωτικές αντιδράσεις της κοινωνίας εναντίον μας: από τη μια η «δράση» χαιρετίζεται ως «Happy Fridays» (!), από την άλλη άρχισαν πάλι τα σχόλια για τους δασκάλους που θα «κάθονται» περισσότερο και θα εργάζονται «ακόμη λιγότερο».

Όλα αυτά ακούγονται προσβλητικά για όσους θεωρούμε ότι η δουλειά μας πρέπει να γίνεται στο σχολείο, που μετράμε τον χρόνο που θα χρειαστούν τα παιδιά για τη μελέτη τους και που ερχόμαστε σε αντιπαράθεση με γονείς που ζητούν πακέτα με φωτοτυπίες τις καθημερινές και πολύωρες εργασίες τα Σαββατοκύριακα, ανθρώπους που δεν είναι υποχρεωμένοι να γνωρίζουν παιδαγωγικά ζητήματα, αλλά και που σοκάρονται όταν τους εξηγούμε ότι τον υπόλοιπο χρόνο τα παιδιά πρέπει να παίζουν και να περνούν μαζί τους ποιοτικό χρόνο, εφόσον δεν είναι οι δάσκαλοί τους (δάσκαλο έχουν, χρειάζονται και γονιό).

Την ίδια στιγμή το πρόβλημα παραμένει: η ποσότητα και η ποιότητα των κατ’ οίκον εργασιών δεν αξιολογείται. Είναι γεγονός ότι δυο φορές που δούλεψα στο Ολοήμερο διαφορετικών σχολείων είδα... πράματα και θάματα καθώς μελετούσαν τα παιδιά, αλλά δε χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό. Προτάσεις από ανθρώπους της εκπαίδευσης υπάρχουν (π.χ. εδώ), ενώ η εμπειρία άλλων χωρών είναι πάντοτε στη διάθεσή μας.

Σχολική τσάντα