4 Νοε 2023

Το μυαλό ενός δασκάλου

Από τη Λεξιμάθεια


Εκπαίδευση

Βεβιασμένες δεξιότητες

Από τη Λεξιμάθεια

Το 1981 ο παιδοψυχολόγος Ντέιβιντ Έλκιντ έγραψε το διορατικό βιβλίο «Το βιαστικό παιδί» για την τάση που έχει η κοινωνία μας να πιέζει τα παιδιά για περισσότερα επιτεύγματα, αγνοώντας τα βιολογικά τους χρονοδιαγράμματα.

1 / 5
2 / 5
3 / 5
4 / 5
5 / 5

Το να πιέζουμε, λοιπόν, τα παιδιά να κατακτήσουν μια γνωστική δεξιότητα βεβιασμένα μπορεί να φέρει τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Εδώ δεν ισχύει «το γοργόν και χάριν έχει» αλλά ότι «όποιος βιάζεται σκοντάφτει»!

Σχολικά μαθήματαΨυχική υγεία

3 Ιουλ 2023

The Skeptic Movie

Μια ταινία ύμνος στον ορθολογισμό

Ο Άκης Αποστολίδης που βρίσκεται πίσω από το κανάλι «The Skeptic Theory» δημιούργησε μια ταινία μικρού μήκους για την αξία της επιστημονικής γνώσης και του ορθολογισμού.

Το βίντεο πραγματεύεται τη ζωή ενός νεαρού που μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον όπου επικρατεί ο επιστημονικός αναλφαβητισμός και οι θεωρίες συνομωσίας. Ο ίδιος, όμως, επιμένει να μελετά και να διαβάζει προκειμένου να κατακτήσει τη γνώση.



Εκπαίδευση
ΠΗΓΗ: The Skeptic Theory
ΚΕΙΜΕΝΟ: protagon.gr

28 Ιουν 2023

Οικογενειακά

Αφορισμοί



Η λέξη «μητέρα» είναι ρήμα. Είναι αυτό που κάνεις, όχι απλώς αυτό που είσαι.
— Ντόροθι Κάνφιλντ Φίσερ
(Dorothy Canfield Fisher, 1879–1958, Αμερικανίδα παιδαγωγός και συγγραφέας)



Συγκρίσεις




Με το βλέμμα στο μέλλον





Διαπαιδαγώγηση

18 Αυγ 2022

Η τοξική θετικότητα

Της Ελεάννας Βλαστού
Συγγραφέας, ζει στο Λονδίνο

  • Να είσαι θετικός.
  • Η ζωή σού δίνει ό,τι μπορείς να χειριστείς.
  • Απλώς χαμογέλα.
  • Θα μπορούσε να είναι χειρότερα.
  • Όλα συμβαίνουν για κάποιον λόγο.
  • Μην τα παρατάς.
  • Διώξε όλη την αρνητικότητα από τη ζωή σου.

Ζούμε στην εποχή της βλακώδους θετικότητας. Οι παραπάνω κοινοτοπίες ξεπετάγονται παντού: σε φλιτζάνια, σε μαγνήτες για το ψυγείο, αφισοκολλημένες στους τοίχους των σχολείων, στο μετρό, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φυσικά (ως πρωτεργάτες της αβάθειας).

Εικάζω ότι τα συνθήματα εισήχθησαν στην Ευρώπη από την Αμερική, όπου το χαμόγελο και ο οπτιμισμός είναι η γρήγορη λύση των προβλημάτων για την κοινωνία που χωρίζει τους πολίτες της σε νικητές και ηττημένους. Απλά πράγματα.

Τα παραπάνω με απασχολούν όμως γιατί είναι οι απαντήσεις που λαμβάνουν συχνά τα παιδιά σε ό,τι αρνητικό αντιμετωπίζουν. Οι εκφράσεις αυτές απλώς κλείνουν το κανάλι επικοινωνίας. Εάν εκδιώξουμε αρνητικές καταστάσεις και αρνητικά πρόσωπα από τη ζωή μας (την πλειονότητα δηλαδή), περιχαρακώνοντας και βολεύοντας τον εαυτό μας στη θετικότητα, εμποδίζουμε τη δική μας ανάπτυξη.

Πάντα θα μπορούσε να είναι χειρότερα, θα μπορούσε όμως να είναι και καλύτερα. Συχνά είναι θαρραλέο να τα παρατάς, ίσως το να φύγεις σβέλτα από την κακοτοπιά είναι η ενδεδειγμένη λύση. Τα αρνητικά θα συμβούν, η στενοχώρια παραμονεύει, η θλίψη καραδοκεί, κανένα χαμόγελο δε θα τα απομακρύνει.


Το να υποφέρουμε, επίσης, είναι μέρος της ανθρώπινης κατάστασης. Δεν πρόκειται περί παρέκκλισης ούτε περί αντικανονικότητας. Η ζωή έχει άπειρο δράμα, αβάσταχτο πόνο, τερατώδεις απώλειες, μοιραίες στροφές. Αλλά αυτά τα αφήνω στους ειδικούς.

Έχει και τακτικές μικρές απογοητεύσεις, τις οποίες θεωρώ εξαιρετικά χρήσιμες, γιατί μας υποδεικνύουν με τακτ πώς να μένουμε σταθεροί ελέγχοντας την ισορροπία μας. Το μάθημα θα έπρεπε να είναι η ανθεκτικότητα (για να αντιπαρέλθουμε) και ο μηχανισμός (για να αντεπεξέλθουμε).

Δεν είμαι εναντίον της θετικότητας. Η υγιής αισιοδοξία αφήνει χώρο στον ρεαλισμό και ένα παράθυρο ανοιχτό στην ελπίδα. Η τοξική απλώς καταπιέζει την πραγματικότητα και αρνείται τα συναισθήματα.

Θεωρώ τις αναποδιές μεταμφιεσμένα προσχήματα για ενδοσκόπηση. Η στενοχώρια, η κατάπληξη, η θλίψη, ο θυμός, ο φόβος, ήτοι τα αρνητικά συναισθήματα, παρέχουν συχνά πολύ μεγάλες ευκαιρίες αν δε μας παραλύσουν ή αν δεν τα μασκαρέψουμε.

Θυμάμαι μια δύσκολη περίοδο που κράτησε κάποιες εβδομάδες. Έμπαινα στο μετρό κάνοντας καθημερινά την ίδια διαδρομή, μια μετάβαση υριολεκτικά και συμβολικά υποχθόνια. Έπεφτα πάνω σε μια διαφήμιση, το προϊόν μου διαφεύγει, αλλά θυμάμαι καλά το «όλα συμβαίνουν για κάποιον λόγο». Κατέληξα στο ότι δε συμβαίνουν για κανέναν λόγο, απλώς συμβαίνουν, λέγεται ζωή, συμβαίνουν σε όλους μας, γιατί όχι και σε μένα.

Οι ιστορίες της οδύνης μας είναι η βάση της ύπαρξής μας και μας περιγράφουν ενδελεχώς, εξίσου καλά ή ίσως και καλύτερα από τις τέρψεις και τις επιτυχίες που φέρνουν χαρά και ενθουσιασμό. Και οι δύο καταστάσεις σχηματοποιούν τη ζωή μας.

Τις στενοχώριες μας πρέπει να τις έχουμε από κοντά, για να μας θυμίζουν τα λάθος πατήματα, υποδεικνύοντας νέα άγνωστα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν.

Ψυχική υγεία

29 Ιουλ 2022

Επιστήμονες κατά του ανεπιθύμητου και επίμονου γαργαλητού

Της Jenny Marder
Δημοσιογράφος (The New York Times)

Ως μαρτύριο θυμούνται το γαργαλητό κάποια παιδιά που, ως ενήλικες πια, διηγήθηκαν τη σχετική εμπειρία τους. «Ένιωθα πολύ άβολα όταν ο πατέρας μου με γαργαλούσε, αλλά η κοινωνία έμοιαζε να απαιτεί από μένα να το χαίρομαι. Οι μεγάλοι σχεδόν όφειλαν να γαργαλούν τα παιδιά και αυτά ήταν υποχρεωμένα να το χαίρονται», λέει η δημοσιογράφος Άσλεϊ Όστρου.

Η συζήτηση για το ανεπιθύμητο γαργαλητό καταγράφεται για πρώτη φορά στους πλατωνικούς διαλόγους, με τον Σωκράτη να υποστηρίζει ότι προκαλεί περισσότερο πόνο παρά απόλαυση. Πάμπολλα παιδιά, όμως, το χαίρονται και το αποζητούν με κάθε ευκαιρία.

Μέλη οικογένειας στο Λος Άντζελες γαργαλούν τον μικρότερο γιο


Οι πολέμιοι της πρακτικής καταθέτουν πειστικά επιχειρήματα. Ο δρ Λόρενς Κόεν εξηγεί ότι το γαργαλητό είναι ικανό να προκαλέσει κορεσμό του νευρικού συστήματος, κάνοντας το παιδί να νιώσει εκτός ελέγχου. Το αντανακλαστικό γέλιο του «θύματος» μπορεί να κρύβει δυσφορία, ακόμη και πόνο.

Το γαργαλητό αποτελεί επίσης σαφή υπέρβαση ορίων, καθώς διδάσκει στο παιδί ότι ένας ενήλικας μπορεί να χειρονομεί επάνω του χωρίς να έχει εξασφαλίσει τη συγκατάθεσή του.

Το χειρότερο είδος γαργαλητού είναι το επίμονο και διαρκές, λέει ο δρ Κόεν, εξηγώντας ότι πολλοί γονείς συνεχίζουν να γαργαλούν το παιδί ακόμη και όταν αυτό τους εκλιπαρεί να σταματήσουν. Συνεπώς πρόκειται για μια μορφή εκφοβισμού, ακόμη και κακοποίησης. Το φαινόμενο είναι τόσο κοινό που η αμερικανική ψυχολογία τού έχει αφιερώσει τον ειδικό όρο «βασανιστήριο του γαργαλητού».

Η καθηγήτρια Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο, Κριστίν Χάρις, που έχει δημοσιεύσει έξι μελέτες επάνω στο θέμα, χαρακτηρίζει το γαργαλητό «ένα από τα πιο μυστηριώδη ανθρώπινα φαινόμενα», καθώς ο άνθρωπος είναι ικανός να γαργαλήσει ακόμη και τον εαυτό του. Η δρ Χάρις υπογραμμίζει ότι ακόμη και όταν ένα παιδί γελάει την ώρα που το γαργαλούν, αν λέει ότι δεν το χαίρεται, τότε πρέπει να σταματάμε.

Ορισμένοι γονείς, ωστόσο, δεν είναι πρόθυμοι να εγκαταλείψουν αυτήν τη συνήθεια, καθώς είναι μια από τις λίγες στιγμές έντονης σωματικής άσκησης και αλληλεπίδρασης με τα παιδιά τους. Ο δρ Κόεν επιμένει ότι υπάρχουν άλλοι τρόποι για την κάλυψη αυτού του κενού. Γονείς και παιδιά μπορούν να παίζουν μαξιλαροπόλεμο ή να παλεύουν, αφήνοντας το παιδί να νικά.

«Το ιδανικό σενάριο είναι το παιδί να έχει τον έλεγχο του παιχνιδιού. Αν ο γονιός είναι πιο επιδέξιος και σωματώδης, τότε θα έχει τον έλεγχο και το παιχνίδι θα πάψει να είναι χαρούμενο», λέει ο δρ Κόεν, επισημαίνοντας ότι δε θέλει με κανένα τρόπο να στερήσει τη χαρά του γαργαλητού από τους γονείς και τα παιδιά τους. «Αν καθηλώσετε μία φορά το παιδί σας και το γαργαλήσετε επίμονα, αυτό δεν πρόκειται να του δημιουργήσει τραύματα ούτε θα καταστρέψει τη ζωή του», εξηγεί.

ΓονείςΚακοποίηση

28 Απρ 2022

Ο εκκρεμής εκσυγχρονισμός της σχολικής εκπαίδευσης

Του Γιώργου Παγουλάτου
Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, επισκέπτης καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης

Λέγεται πως όταν ο εφευρέτης του ατμόπλοιου Ρόμπερτ Φούλτον παρουσίασε στον Μέγα Ναπολέοντα τα σχέδιά του, εκείνος τον απέπεμψε με περιφρόνηση λέγοντας: «Σχεδιάζετε ένα πλοίο που θα πλέει αντίθετα στον άνεμο χάρη σε μια φωτιά που θα καίει κάτω από το κατάστρωμα. Δεν έχω χρόνο να ασχολούμαι με ανοησίες...». Στον νου του αμύητου, ακόμη κι αν πρόκειται για μια στρατηγική μεγαλοφυΐα όπως ο Ναπολέων, μια καινοτομία μπορεί να φαίνεται παράλογη, ακατανόητη ή βλακώδης, μέχρι να αποδειχθεί ότι η ώρα της έχει φτάσει.

Πώς μπορεί η χώρα μας να γίνει πιο ανοιχτή στις νεωτεριστικές ιδέες, πιο υποστηρικτική στην επιστημονική πειθαρχία και στην οργανωμένη προσπάθεια, που επιτρέπουν στις καινοτόμες ιδέες να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένα εγχειρήματα;

Η απάντηση είναι βέβαια σύνθετη, όμως ένα μέρος της έχει να κάνει με τις «ήπιες δεξιότητες» (soft skills) ζωής, επικοινωνίας και τεχνολογίας που μεταδίδει η σχολική εκπαίδευση:
Πώς να συνυπάρχεις πολιτισμένα, πώς να σέβεσαι τους άλλους και το περιβάλλον, πώς να επικοινωνείς με ακρίβεια, πώς να συνεργάζεσαι.
Πώς να διαλέγεσαι με σεβασμό στον συνομιλητή, πώς να δομείς τη σκέψη σου, πώς να υποστηρίζεις με παρρησία την άποψή σου, αλλά και πώς να συμβιβάζεσαι όταν πρέπει για το καλό της ομάδας.
Πώς να αντιμετωπίζεις τα προβλήματα όχι ως αφορμή καταγγελτικού λόγου, αλλά ως πρακτικές ασκήσεις προς επίλυση.
Πώς να οργανώνεις τη δουλειά σου, πώς να ολοκληρώνεις εμπρόθεσμα ό,τι αναλαμβάνεις.
Πώς να ζεις υγιεινά, πώς να οδηγείς με ασφάλεια, πώς να παρέχεις πρώτες βοήθειες.
Πρακτικά εργαλεία, όπως η άριστη χρήση της αγγλικής γλώσσας, η εξοικείωση με την πληροφορική και τη ρομποτική.

Από το σχολείο πρέπει να αποφοιτάς όχι μόνο έχοντας μάθει, αλλά έχοντας μάθει πώς να μαθαίνεις.

Αυτές οι ήπιες δεξιότητες αποκτώνται μόνο από πολύ νωρίς. Είναι ευτύχημα ότι το υπουργείο Παιδείας επιδιώκει πλέον την καλλιέργειά τους από τις πρώτες βαθμίδες της σχολικής (και προσχολικής) εκπαίδευσης. Είναι αξιέπαινη καινοτομία η εισαγωγή «εργαστηρίων δεξιοτήτων» στα νηπιαγωγεία, δημοτικά και γυμνάσια: ψηφιακές δεξιότητες, επιχειρηματικότητα, σεξουαλική αγωγή, οδική ασφάλεια, περιβαλλοντική παιδεία, εθελοντισμός, αλληλεγγύη· αγγλικά από το νηπιαγωγείο.

Είναι, επίσης, πάντα αναγκαίος ο εκδημοκρατισμός της πρόσβασης στις ευκαιρίες, όπως με την αναβίωση και επέκταση των Πρότυπων και Πειραματικών Σχολείων, που πάντοτε αποτελούσαν εφαλτήριο αξιοκρατικής ανάδειξης άριστων μαθητών από όλα τα κοινωνικά στρώματα. Σημασία έχει, βέβαια, και η ευρεία πλειονότητα των «όχι τόσο καλών», των μετρίων, όσων μένουν πίσω: από τη στήριξη, ενθάρρυνση, ώθηση που θα λάβουν κι αυτοί εξαρτάται η αυριανή εικόνα της κοινωνίας και της οικονομίας μας.

Μια βασική έλλειψη, όμως, είναι χρόνιου χαρακτήρα: η ανεπαρκέστατη γνώση του σύγχρονου κόσμου στο ωρολόγιο πρόγραμμα της μέσης εκπαίδευσης. Τα σχολικά βιβλία Ιστορίας, χρόνια τώρα, φτάνουν μέχρι την πτώση του τείχους του Βερολίνου. Οι καθηγητές συχνά δεν προλαβαίνουν καν να φτάσουν μέχρι εκεί. Πώς θα μάθουν οι μαθητές, που αποφοιτώντας θα ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, όσα έχουν συμβεί στον κόσμο τα τελευταία τριάντα χρόνια; Γιατί η μέση εκπαίδευση αποποιείται συστηματικά αυτή τη θεμελιώδη ευθύνη διαπαιδαγώγησης πολιτών με σύγχρονη ιστορική συνείδηση; Αν όχι το σχολείο, τότε ποιος; Αν όχι στην τάξη, τότε πού;

Αυτή η βολική επιλογή της αδράνειας καταλήγει να παράγει πολίτες με βαθιά άγνοια της σύγχρονης πραγματικότητας, έρμαια ψευδών ειδήσεων, μισαλλόδοξου λόγου και ψεκασμένης συνωμοσιολογίας.

Πώς —και πού— θα μάθουν οι μαθητές μας ότι δεν είναι μόνο Έλληνες, αλλά και Ευρωπαίοι πολίτες; Ποιος θα τους μιλήσει για το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης, που οικοδομήθηκε στα ερείπια των εθνικισμών και στα απέραντα νεκροταφεία δύο παγκοσμίων πολέμων που συντελέστηκαν στο έδαφός της;

Πώς θα εισαχθούν στη διάκριση πατριωτισμού και εθνικισμού, στη διαφορά μεταξύ τού να αγαπάς την πατρίδα σου με ιστορική αυτογνωσία και αίσθημα ευθύνης και του να μισείς τους άλλους λαούς βυθισμένος σε εθνοκεντρικές ψευδαισθήσεις άλλοτε μεγαλείου και άλλοτε θυματοποίησης;

Είναι μια αγωνιώδης αναζήτηση ισορροπίας η αποστολή της σχολικής εκπαίδευσης: και σύγχρονες πρακτικές δεξιότητες, και ουσιαστικές γνώσεις, και ανθρωπιστική συνείδηση. Η διάθεση εκσυγχρονισμού και εξωστρέφειας είναι ορατή. Όμως, θα παραμείνει ατελής εάν το σχολείο δεν τολμήσει να μιλήσει για τον σύγχρονο κόσμο, αντλώντας και ενισχύοντας τον ρόλο των κοινωνικών επιστημών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Τότε μόνο το πλοίο της εθνικής παιδείας θα είναι παντός καιρού.

Εκπαίδευση

Διαβάστηκαν περισσότερο την τελευταία εβδομάδα