Της Peggy Orenstein
Δημοσιογράφος
Τα καταστήματα παιχνιδιών Hamleys, το ηλικίας 250 ετών λονδρέζικο ανάλογο των ελληνικών Τζάμπο, κατάργησαν πρόσφατα τα ξεχωριστά τμήματα κοριτσιών και αγοριών (ροζ και γαλάζια αντίστοιχα) και τα αντικατέστησαν από ουδέτερα ως προς το φύλο τμήματα με ασπροκόκκινη σηματοδότηση. Αντί για ορόφους αφιερωμένους σε κούκλες Μπάρμπι και φιγούρες του Μπάτμαν ή του Σπάιντερμαν, τα εμπορεύματα θα παρουσιάζονται πλέον οργανωμένα κατά τύπους (soft toys) ή ενδιαφέροντα (παιχνίδια υπαίθρου).
Αυτή η χειρονομία απεξάρτησης από στερεότυπα έρχεται σε αντίθεση με τη νέα πρωτοβουλία της Lego, τη συλλογή Friends, που απευθύνεται στα κορίτσια. Περιλαμβάνει νέου τύπου τουβλάκια με παστέλ χρώματα, που θα επιτρέπουν στο κοριτσάκι που θα τα αποκτήσει να κατασκευάσει, μεταξύ άλλων, το δικό του κομμωτήριο ή ρεστοράν. Επίσης, τα lego-ανθρωπάκια θα είναι λίγο πιο ψηλά και καμπυλωτά από τους συνηθισμένους κατοίκους της Legoland.
Τι είναι σωστό, λοιπόν; Πρέπει η διάκριση των φύλων να εξοριστεί συστηματικά από τον κόσμο των παιχνιδιών; Ή μήπως η κίνηση της Lego είναι απλώς ρεαλιστική και επιδιώκει να συναντήσει τα κορίτσια στα μισά του δρόμου, ξυπνώντας το ενδιαφέρον τους για τις κατασκευές;
Ενώ στην πρώιμη νηπιακή ηλικία τα παιδιά παίζουν με παρόμοιο τρόπο με τα τουβλάκια τους, όταν φτάνουν στα τέσσερα και τα πέντε τα κορίτσια αρχίζουν να δείχνουν σαφή προτίμηση στα παιχνίδια που είναι όμορφα, αρμονικά και τους επιτρέπουν να πουν μια ιστορία. Μπορεί να τους αρέσει να «χτίζουν», αλλά προτιμούν να υποδύονται ρόλους. Για να είμαστε δίκαιοι με τα φύλα, λένε οι βιομήχανοι παιχνιδιών, πρέπει να ανταποκρινόμαστε στις διαφορετικές επιθυμίες τους.
Όπως θα σας πει κάθε αναπτυξιακός ψυχολόγος, οι παρατηρήσεις αυτές είναι, εν μέρει, σωστές. Η επιλογή παιχνιδιών από τα μικρά παιδιά είναι ένας μεγάλος κόμβος στην έκφραση της διαφοράς των φύλων. Τα αγόρια και τα κορίτσια όχι μόνο τείνουν να παίζουν διαφορετικά —με τα κορίτσια να κάνουν μικρές παρέες, να μιλούν περισσότερο και να παίζουν πιο συνεργατικά— αλλά, όταν έχουν τη δυνατότητα, προτιμούν να συναναστρέφονται ομόφυλα παιδιά.
Η επιρροή του περιβάλλοντος
Βαθμός για τη Lego, λοιπόν; Ας μη βιαζόμαστε. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί να είναι οι αυτοδιορισμένοι αρχηγοί του διαχωρισμού των φύλων, ωστόσο, σύμφωνα με τη Λιζ Έλιοτ, νευροβιολόγο και συγγραφέα του βιβλίου «Ροζ μυαλό, μπλε μυαλό», αυτή είναι επίσης η ηλικία που ο εγκέφαλος είναι πιο εύπλαστος και πιο ανοιχτός σε επιρροές όσον αφορά τις ικανότητες και τους ρόλους.
Κάθε εμπειρία, κάθε αλληλεπίδραση, κάθε δραστηριότητα ενισχύει κάποια νευρικά κυκλώματα εις βάρος άλλων και όσο πιο μικρό είναι το παιδί τόσο μεγαλύτερη η επίδραση. Έχει διαπιστωθεί, π.χ., ότι τα αγόρια από οικογένειες με πιο ισότιμες σχέσεις είναι στοργικότερα απέναντι στα μωρά.
Το ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι να αντιπαραθέσουμε τη φύση και την ανατροφή, αλλά να δούμε πώς η ανατροφή γίνεται φύση: το περιβάλλον στο οποίο παίζουν και μεγαλώνουν τα παιδιά μπορεί να ενθαρρύνει ένα φάσμα ικανοτήτων και να αποκλείσει κάποιο άλλο. Έτσι, το να ενδίδουμε ανέμελα στις προτιμήσεις των παιδιών που στερεότυπα θεωρούνται δεδομένες (ή, ακόμη χειρότερα, να τις εκμεταλλευόμαστε) μπορεί να έχει πιο αρνητικές επιπτώσεις απ’ όσο φαντάζονται οι γονείς. Αντίθετα, θα ήταν πιο εποικοδομητικό να προωθήσουμε, χωρίς καταναγκασμό, τις φιλίες μεταξύ παιδιών διαφορετικού φύλου και ένα ευρύτερο φάσμα επιλογών στο παιχνίδι. Υπάρχουν, άλλωστε, ενδείξεις ότι τα παιδιά που έχουν φιλίες με το αντίθετο φύλο σε μικρή ηλικία έχουν πιο υγιείς αισθηματικές σχέσεις ως έφηβοι.
Παραδοσιακά, τα παιχνίδια προορίζονταν να μεταφέρουν τις γονικές αξίες και προσδοκίες, να εκπαιδεύσουν τα παιδιά στους μελλοντικούς ρόλους τους. Τα σημερινά κορίτσια και αγόρια θα γίνουν στο μέλλον συνάδελφοι, διευθυντές και διευθύντριες, υφιστάμενοι οι μεν των δε, σύντροφοι στη ζωή και συν-γονείς. Πώς μπορούν να αναπτύξουν ικανότητες για μια τέτοια συνεργασία παίζοντας με παιχνίδια που όλο και περισσότερο δίνουν έμφαση ή ενισχύουν τον διαχωρισμό ανάμεσα στο «αρσενικό» και το «θηλυκό»;
Παιχνίδι
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου